En son 20 yıl önce 2004 yılında yapılan enflasyon muhasebesi uygulamasında henüz öğrenciydim. Dönemin Mali Müşavirleri mevzuat dergilerinden, çeşitli eğitimlerden vs. aldıkları bilgiler ışığında o dönem kayıtlarını attılar. Bizler de müfredata girer mi, biz de görür müyüz enflasyon muhasebesini diye bekledik ancak olmadı. Müfredata girmedi. Aradan 20 yıl geçti. Yüzbinlerce kişi bu uygulama için harıl harıl çalışıyor, yazılım programları sürekli güncelleme yapıyor, odalar eğitimler düzenliyor, kitaplar yayınlar dağıtılıyor. Peki iş dünyası ne alemde? Konunun ciddiyetinin farkında mı; BTSO konuyla ilgili seminer düzenledi. Salonu dolduranlar yine Mali Müşavirlerdi. Birilerinin iş dünyasına şunu anlatması gerekiyor: Mali Müşavirler aracıdırlar. Beyannameleriniz size ait, mali müşavirlere değil.

Enflasyon muhasebesi sayesinde devletin vergi gelirleri yaklaşık %80 artış sağlayacakmış. Yani iş dünyasının önceki yıllara göre ödeyeceği vergi tutarı yaklaşık %80 oranında artacak. Birinin iş dünyasına bu farkı mali müşavirlerin ödemeyeceğini kendilerinin ödeyeceğini de anlatması gerekiyor.

Elbette Mali Müşavirler öz kaynak kullanımı ve varlıklar konusunda şirketlere yönlendirme yapacaktır. Ancak tacir olmanın gereği olarak, şirketlerin asgari düzeyde de olsa fikir sahibi olması gerekir. Tabi ki konuyla ilgili birçok kaynak var. Ancak özetin özeti olması açısından bu konuda iş dünyasıyla hap bilgiler paylaşacağım.

Vergi usul kanununda enflasyon düzeltmesi olarak tanımlanan uygulama, paranın satın alma gücündeki değişmeler nedeniyle gerçek durumu ifade edemeyen bilançoların, gerçek durumu ifade etmesi için belirli katsayılar uygulanarak düzeltilmesi işlemine enflasyon muhasebesi diyoruz.

Enflasyon düzeltmesi, şirket kayıtlarında yer alan parasal olmayan kıymetlerin (stoklar, demirbaşlar, arsa ve binalar, sipariş avansları, öz kaynaklar vb.) Türk Lirası değerlerinin, finansal tabloların ait olduğu tarihteki değerine yükseltilerek ifade edilmesidir. Düzeltme, bu kıymetlerin düzeltme katsayıları ile çarpılarak yapılacaktır.

Enflasyon Muhasebesi uygulamasıyla yapılacak düzelmeler sonucunda 2023 yılı için herhangi bir vergi artışı olmayacak ancak 2024 yılı geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesine tabi tutarlar üzerinden beyan edileceği için iki durum söz konusu.

Birinci durum

-01.01.2024 tarihi itibariyle, bilançosunun öz kaynakları güçlü, yani parasal olmayan pasif toplamları, parasal olmayan aktif toplamlarından fazla olan şirketler için zarar durumu ortaya çıkacağından daha az vergi ödeyecekler.

İkinci durum

-01.01.2024 tarihi itibariyle, bilançosunun öz kaynakları düşük, yani parasal olmayan pasif toplamları, parasal olmayan aktif toplamlarından az olan şirketler için kâr durumu ortaya çıkacağından daha çok vergi ödeyecekler.

İşte bu yaklaşık %80 artışın sebebi ikinci duruma sahip şirketlerin birinci duruma sahip şirketlerden fazla oluşundan kaynaklanıyor.

Enflasyon düzeltmesini 1. Sınıf tacirler tam manasıyla yapacaklardır. Bir işletmenin enflasyon düzeltmesi yapması için iki temel şart vardır: Birincisi Gelir veya Kurumlar Vergisi mükellefi olmak, ikincisi ise bilanço esasına göre defter tutmak. İşletme hesabı esasına göre defter tutan ticari kazanç mükellefleri, serbest meslek erbabı, zirai kazanç elde edenler, kira geliri elde edenler, faiz kâr payı vb. menkul sermaye iradı elde edenler ve ücret geliri elde edenler enflasyon düzeltmesi kapsamına girmiyorlar. Kapsama girmesine rağmen Türk Lirası dışında başka bir para birimiyle defter tutmalarına izin verilen mükellefler de enflasyon düzeltmesi yapmayacaklar. Örneğin Türk Hava Yolları, Ereğli Demir Çelik, İskenderun Demir Çelik vs.

Belirttiğim bu özet bilgiler umarım iş dünyamız için temel seviyede fikir sahibi olmaları için yeterlidir.