Tarihi İpek Yolunun Anadolu'daki son durağı olan ve Osmanlı döneminde dünya saraylarını süsleyen ipeğin üretildiği Bursa'daki işletmede, Türkiye'nin ipek böceği yumurtası ihtiyacı karşılanıyor.
Dünyada sayılı ipek böceği yumurtası üreticilerinden Bursa Koza Tarım Satış Kooperatifleri Birliği (KOZABİRLİK), Bursa Tarım ve Orman Müdürlüğü bünyesindeki "İpek Böceği Yumurtası Üretim İşletmesi"nde hibrit ve damızlık yumurta üretiyor.
İpek verimi fazla olan Çin ırkı ile hastalıklara karşı dayanıklılığı yüksek Japon ırkı ipek böcekleri çiftleştirilerek hibrit ipek böceği yumurtası elde edilen merkezde, Türkiye'nin ipek böceği yumurtası ihtiyacının tamamı karşılanıyor.
Köylerde yetiştiricilik yapan ailelerden alınarak işletmeye getirilen kozalar, burada işçiler tarafından tek tek kesiliyor. Bu kozalardan çıkarılan krizalitler (kelebek olmadan önce bir böceğin, koza veya kozasız olarak geçirdiği başkalaşma durumu) cinsiyet ayrımına tabi tutuluyor.
Krizalitlerin kelebeklenmesinin ardından dişi ve erkek kelebekler, çiftleşmeye bırakılıyor. Kelebeklerin çiftleştirilmesiyle elde edilen hibrit yumurtalar, bir sonraki sene ipek böceği yumurtası olarak üreticilere ücretsiz dağıtılıyor.
İhtiyaç fazlası ipek böceği yumurtalarının ihraç edildiği işletmede, ayrıca ırkların erkek ve dişisinin kendi içinde çiftleştirilmesiyle damızlık ipek böceği yumurtası da üretiliyor.
"DÜNYADA DA KENDİ İPEK BÖCEĞİ YUMURTASINI ÜRETEBİLEN 5-6 ÜLKEDEN BİRİYİZ"
KOZABİRLİK Tohum Üretim İşletmesi Müdürü Ardahan Erdemir, Türkiye'nin ihtiyacı olan ipek böceği yumurtasının üretimini gerçekleştirdiklerini söyledi.
Bir önceki sene elde edilen yumurtaların üreticilere böcek olarak verildiğini, beslemenin ardından oluşan kozaları üreticilerden satın aldıklarını anlatan Erdemir, "Gelen kozaları önce kesiyoruz, içindeki pupa dönemindeki krizalitleri erkek, dişi diye ayırıyoruz. Daha sonra kelebek çıkmasını bekliyoruz. Kelebek çıktıktan sonra kelebekleri çiftleştirip yumurtaları elde ediyoruz. Bunu her sene döngü olarak yapmak zorundayız çünkü ırkları aktarmadığımız zaman ipek böceği ırkı bir sonraki seneye devretmiyor." ifadelerini kullandı.
Erdemir, üretimin 15-20 gün sürdüğünü belirterek, bu iş için ihtiyaca göre 120-130 kişi çalıştırdıklarını dile getirdi.
Günlük yaklaşık 250 kilogram kozayı işleyebildiklerini aktaran Erdemir, "Bunun sonucunda Türkiye'nin ihtiyacı olduğu kadar yumurtayı elde ediyoruz. Hatta bazı yıllarda yumurtaları ihraç ettiğimiz de oluyor." diye konuştu.
Erdemir, Türkiye'de bunun gibi başka bir tesisin olmadığını vurgulayarak, "Dünyada da kendi ipek böceği yumurtasını üretebilen 5-6 ülkeden biriyiz. Bu şekilde devam ediyoruz her sene." dedi.
Hibrit yumurta üretiminin yanı sıra damızlık yumurta üretimini de sağladıklarını belirten Erdemir, şöyle devam etti:
"Damızlık yumurta elde ederken farklı bir yöntem kullanıyoruz. Gelen kozaların içinden ırkının özelliklerini taşıyanları seçerek kendi kendine çiftleşmeye bırakıyoruz, diğerleri gibi dişi ve erkek ayrımına tabi tutmuyoruz. Çiftleşmenin ardından dişileri 'selül' dediğimiz kese kağıtlarının içine koyuyoruz. Orada tek kelebek, yumurtalarını bırakıyor."
Erdemir, kozaların içinden ırkın özelliğini iyi taşıyanların damızlık olarak seçildiğini, seçilen damızlıkların bir sonraki sene yine damızlık yumurtası olarak üreticilere dağıtıldığını, hibrit yumurtalardan elde edilen kozaların bir sonraki sene ipek üretimi için kullanılan böcekler olduğu bilgisini verdi.
BİR KOZADAN 1500-1600 METRE İP ÇIKIYOR
İpekböceği Yumurta Üretim İşletmesi'nin önemine değinen KOZABİRLİK Genel Müdürü Mustafa Çakır da dünyadaki 7 işletmeden biri olduklarını söyledi.
Türkiye'nin kendi kendine yumurtasını üretebilen sayılı ülkelerden biri olduğunun altını çizen Çakır, "Yaklaşık 5 bin kutu üretim oluyor. İhtiyatlı davranarak biraz fazla üretiyoruz. Fazla ürettiğimiz yumurtaları da Yunanistan, Bulgaristan gibi iklimi bize yakın ülkelere ihraç ediyoruz. Buradaki üretimi, seneye üretim yapacaklara ücretsiz olarak kutu bazında dağıtıyoruz. İpekçiliğin en önemli yeri, burası." ifadesini kullandı.
Çakır, ipek için yumurta üretiminin şart olduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:
"Bazı ülkeler, ipek böceği yumurtası üretmiyor, ithal ediyor. Biz, bu konuda ithalata bağımlı değiliz. Kendi yumurtamızı kendimiz üretebiliyoruz. Burada 1963 yılından beri hibrit yumurta üretiyoruz. Anadolu topraklarında 1500 yıldır ipek böcekçiliği yapılıyor. Biri hastalıklara dayanıklı, diğeri ipek kalitesi çok iyi ırklar çaprazlandığı, hibritleştirildiği zaman çok iyi, daha verimli ipek böceği yumurtası elde ediliyor. Bu hibrit yumurtalar, kozalarını ördüklerinde bir kozadan 1500-1600 metre ip çıkıyor."
Kaynak: AA
Bursa Bölge, 2025.07.14 11:19