Kış mevsimi gelip de hava buz kesince hepimizin içinden battaniyenin altına saklanmak geçiyor, değil mi? Sabahları yataktan çıkmak bir işkence, hareket etmek bile zor. Hatta bazen beynimiz bile donmuş gibi hissediyoruz! Peki, bu sadece bir his mi, yoksa bilimsel olarak gerçekten bir etkisi var mı? Cevap: Evet, soğuk havalarda beynimiz gerçekten etkileniyor! Üşüdüğümüzde sadece ellerimiz ve ayaklarımız değil, zihnimiz de yavaşlıyor. "Çok soğuk, düşünemiyorum!" diyorsanız, yalnız değilsiniz. Bilim insanları bu konuda bazı ilginç açıklamalar yapıyor! Peki hava çok soğuk olduğunda beyninizde neler olur?
Sinirlerimiz arasındaki iletişim aksıyor, reflekslerimiz düşüyor ve motor becerilerimiz zayıflıyor. Kısacası, beynimizin düşünme ve hareket etme hızı biraz "üşüyor." Bu yüzden soğuk havalarda dikkatinizin dağıldığını, karar vermekte zorlandığınızı veya bir türlü odaklanamadığınızı fark ettiyseniz, suç sizde değil!
Beyniniz gerçekten de kış moduna geçmiş olabilir!listelist'te yer alan habere göre, Bu durumda hipotermi devreye giriyor ve beyniniz ciddi şekilde etkileniyor. İnsanlar deliryum yani aşırı kafa karışıklığı yaşayabiliyor. Ayrıca düşük sıcaklıklar yüzünden net düşünemeyebilir, hatta bazı anları unutabilirsiniz. Ancak iyi haber şu ki, vücut tekrar ısındığında bu etkilerin çoğu ortadan kalkıyor! Yani bir süreliğine kendinizi bulanık hissedebilirsiniz ama sıcak bir ortamda beyin tekrar normale dönüyor.
Bilimsel adıyla sphenopalatine ganglioneuralgia (aman söylemeye çalışmayın). Beyin donması, beyninizin gerçekten donduğu anlamına gelmiyor. Aslında, ağzınızın arkasındaki sinirler aniden soğuyunca beyin bu durumu yanlış yorumluyor ve "Acil durum! Soğuktan korunmalıyız!" diyerek kafanıza keskin bir ağrı gönderiyor.
Yetişkinlerden çok çocuklarda ve gençlerde daha yaygın olan bu durum, hızla gelip geçen bir ağrıdan ibaret. Yani korkulacak bir şey yok, ama dondurmayı biraz daha yavaş yemek iyi bir fikir olabilir!
Bu sistemin patronu ise hipotalamus! Soğuk algılandığında sinir uçları hemen alarm veriyor ve hipotalamus devreye girerek sempatik sinir sistemini harekete geçiriyor. Adrenal bezler devreye giriyor, vücut, epinefrin (adrenalin) salgılıyor ve enerji üretimini artırıyor. Kaslarımız titreyerek sürtünme yaratıyor ve bizi içeriden ısıtıyor. İlginç olan şu ki, bu mekanizma "savaş ya da kaç" tepkisiyle neredeyse aynı! Yani soğuk havada üşürken yaşadığımız stres, tehlikeli bir durumda hissettiklerimize çok benziyor. Ancak vücut uzun süre aşırı soğukta kalırsa, termoregülasyon sistemi iflas edebilir ve hipotermi gelişebilir. Bu yüzden kışın uzun süre dışarıda kalırken dikkatli olmak gerekiyor!
Özellikle hipotermi riski taşıyan mesleklerde (örneğin askerler, itfaiyeciler ve sporcular) çalışanlar için bu etkiler daha belirgin. Ama biz sıradan insanlar da bu durumdan nasibimizi alıyoruz!
Soğuk hava beynimizin çalışma hızını yavaşlatıyor! Hafızamız zayıflıyor, dikkatimiz dağılıyor, karar verme süreçlerimiz ağırlaşıyor. Kısacası, kışın neden sürekli bir şeyleri unutuyorum diye düşünüyorsanız suçluyu buldunuz!
Stres seviyemizi artırarak depresyon ve kaygıyı tetikliyor. Özellikle gün ışığının az olduğu kış aylarında beyin "serotonin" (mutluluk hormonu) üretiminde düşüş yaşıyor. Bu da bizi daha gergin, daha yorgun ve daha içine kapanık yapıyor.
Soğuk ve yağışlı havalar dışarı çıkma isteğimizi azaltıyor, sosyal aktivitelerimiz azalıyor. Evde daha fazla vakit geçirmek bazen keyifli olsa da, uzun vadede yalnızlık hissini ve sosyal izolasyonu artırabiliyor.
Mevsimsel duygudurum bozukluğu diye bir şey de var! Bunu kış depresyonu olarak düşünebilirsiniz. Gün ışığının azalmasıyla birlikte ortaya çıkan bu durum, özellikle kış aylarında insanların daha melankolik ve motivasyonsuz hissetmesine neden oluyor. Hava çok soğuk olduğunda beyninizde neler olur yazımıza devam ediyoruz.
İşte kış aylarında daha mutlu ve enerjik kalmanı sağlayacak birkaç ipucu:Kat kat giyinin, içinizi ısıtın: Soğuk hava vücudu strese sokar, bu da psikolojimizi etkiler. Üşümemek için katmanlı giyinmek, kendinizi daha huzurlu ve rahat hissetmenizi sağlayacaktır.
Işığa maruz kalın: Gün ışığının azalması serotonin seviyelerini düşürür. Gün içinde mümkün olduğunca güneş ışığı alabileceğiniz bir ortamda bulunun veya ışık terapisi lambalarını kullanın.
Sıcak ve konforlu bir ortam yaratın: Evde sıcak içecekler (çay, kahve, kakao), battaniyeler ve loş ışıklarla kendinize rahat bir köşe hazırlamak, kış depresyonuyla başa çıkmada harikalar yaratır.
Sosyalleşmekten kaçmayın: Soğuk havada dışarı çıkmak motivasyonunuzu düşürebilir ama teknoloji sağ olsun! Telefonla, görüntülü aramalarla veya sosyal medyayla sevdiklerinizle bağlantıda kalabilirsiniz.
Ruhunuzu besleyin: Kış aylarında enerjiniz düşüyorsa, aromaterapi gibi küçük dokunuşlarla ruh halini yükseltebilirsiniz. Nane, turunçgiller ve biberiye gibi kokular zihinsel işlevleri artırır ve odaklanmanızı kolaylaştırır.
Uyku düzenine dikkat edin: Kışın günler kısalıyor ve bu da uyku düzenimizi bozabiliyor. Uyku rutinini koruyarak daha dinç ve pozitif hissetmeye çalışabilirsiniz.
Mevsimsel depresyon belirtilerini hafife almayın: Eğer kendinizi uzun süre mutsuz, yorgun ve motivasyonsuz hissediyorsanız, bir uzmandan destek almaktan çekinmeyin. Kış depresyonu sandığınızdan daha yaygın ve tedavi edilebilir! Hava çok soğuk olduğunda beyninizde neler olur yazımızın sonuna geldik. Bu içerik de ilginizi çekebilir:
Kaynak: BURSADA BUGÜN
Yaşam, 2025.02.22 11:28