1831'de Dünya'yı soğutan şiddetli patlamanın gizemi çözüldü

Teknoloji, 2025.01.07 08:39

Patlama, Dünya'nın son 10.000 yıldaki en soğuk dönemlerinden birini geçirdiği Küçük Buzul Çağı'nın son demlerinde yaşanmıştı.

Bilim insanları 1831'de şiddetle patlayan ve yaydığı kül bulutlarıyla Dünya'nın iklimini soğutan gizemli volkanı nihayet belirledi.

Tarihi kayıtlara göre bu patlama, 19. yüzyılın en güçlü volkan patlamalarından biriydi. Patlamayla birlikte stratosfere dolan yoğun kükürt dioksit, Kuzey Yarımküre'deki yıllık ortalama sıcaklığı yaklaşık 1 derece düşürmüştü.

Olay, Dünya'nın son 10.000 yıldaki en soğuk dönemlerinden birini geçirdiği Küçük Buzul Çağı'nın son demlerinde yaşanmıştı.

Bu büyük patlamanın ne zaman gerçekleştiği biliniyordu, ancak yanardağın yeri bulunamıyordu.

Araştırmacılar yakın zamanda Grönland'daki buz çekirdeklerinden örnekler alarak, kükürt izotoplarını, kül tanelerini ve 1831-1834 arasında biriken küçük volkanik cam parçalarını inceleyerek bu bilmeceyi çözdü.

Buz çekirdeklerindeki parçacıkların yörüngelerini hesaplayan araştırmacılar, patlamanın Pasifik Okyanusu'nun kuzeybatısındaki bir adada yer alan yanardağda meydana geldiği sonucuna ulaştı.

Hakemli bilimsel dergi Proceedings of the National Academy of Sciences'ta (PNAS) yayınlanan araştırma makalesine göre, gizemli yanardağ, Rusya ile Japonya arasında tartışmalı bir bölge olan Kuril Adaları'na bağlı Simuşir Adası'ndaki Zavaritskii volkanıydı.

Bilim insanlarının yeni bulgularından önce Zavaritskii'nin son patlamasının M.Ö. 800'de meydana geldiği düşünülüyordu.

İngiltere'deki St. Andrews Üniversitesi'nin Dünya ve Çevre Bilimleri Fakültesi'nden baş araştırma görevlisi Dr. William Hutchison, "Dünya'daki birçok volkanın patlama geçmişlerine dair çok az bilgiye sahibiz," dedi.

CNN'e konuşan Hutchison, "Zavaritskii, Japonya ve Rusya arasında son derece uzak bir adada yer alıyor. Orada kimse yaşamıyor ve tarihi kayıtlar, her birkaç yılda bir bu adalardan geçen gemilerin tuttuğu az sayıda günlükle sınırlı," ifadelerini kullandı.

Zavaritskii'nin 19. yüzyıldaki faaliyetleri hakkında çok az bilgi bulundu için bu yanardağın 1831 patlamanın öznesi olduğundan şüphelenilmemişti.

Teknoloji, 2025.01.07 08:39

Bakın makatından ne çıktı!

Benzin indirimi tabloya yansıdı!

Oğuzhan Uğur'dan İlker Canikligil çağrısı

İslam Memiş yanıtladı! Bu fiyatlardan altın alınır mı?

Devlet Tiyatroları'ndan bilet fiyatlarına yüzde 300 zam

Marketlerde hepimizin aldığı üründe ölümcül bakteri bul...

Bursa'da polise meydan okudular, böyle paket oldular

20 yıllık dev şirket iflas kıskacına girdi!

Bursa'nın göbeğinde devasa dönüşüm! Eski ihtişamına kav...

Kar yağışı felakete sebep oldu, 21 araç birbirine girdi

Araç sahipleri dikkat! Benzine indirim sonrası zam bekl...

Milyonlara yeni maaş! Gözler emekli ve memurun maaşlarında

Trump, Mayıs ayında Türkiye'ye geliyor

Emekliye kötü haber! Temmuz zammı...

Kimya deposunda dev yangın! Patlama sesleri...

Ekrem İmamoğlu hakim karşısına çıktı! İşte ilk savunmas...

Bursa'da küçük çocuk iş yeri kurşunladı! İfadesi pedago...

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Özgür Özel'e 500 bin liralık dav...

Bursa metrosunda tepki çeken olay!

Bursa'da hırsızlık yaptığı markete geri gelen şahıs bu ...

Bursa'da iflasa sürüklenen gıda devi hakkında flaş karar!

Suudi Arabistan'da gündem yaratan parti! Düzenlendiği b...

Kız öğrenci yurdunda cinayet iddiası! Müdürlük açıklama...

Bursalılar dikkat! Seferler iptal oldu

Bursalılar bu geceye dikkat! Kar yağabilir... 11 Nisan ...

Bursaspor taraftarını kızdıran bilet fiyatlarında indirim!

Bursa'da sınav sahasında yumruk yumruğa!

ABD'deki cinsel istismar soruşturması! Çete lideri Tür...

Bursa'da kan donduran olay! Kaçırıp işkence ettiler

Vasiyetiydi cenaze namazı kılınmadan defnedildi

Bursaspor'un en yakın rakibine seyircisiz oynama cezası!

Martta ölüp temmuzda dirilen adam konuştu!

Milli Piyango tarihinde bir ilk! 8 aydır devreden ikram...

Okul servisi perte çıktı: Çok sayıda öğrenci yaralı!

Kıdem tazminatı almak isteyenler için dikkat! 4600...

İş yerini kundaklarken kendini yaktı

Trump'ın vergi kararına Apple'ın şaşırtan atağı!

UEFA ve Türkiye arasında büyük anlaşma! Merkez olacak...

413 suç kaydı olup 5 senedir aranan suç lideri operasyo...

Bursa'da denize sıfır satış! Teminat bedeli dudak uçukl...

Bursa'daki dev fabrikanın üreteceği yeni model için ger...

Bursa'da belediyenin kasasından tek kuruş çıkmayacak mü...

10 ayrı kurula toplam 140 isim atandı! Listede dikkat ç...

Bursa'daki milyonluk arazi paylaşılamadı, mahkeme devre...

Birbirlerine girdiler! Kan gövdeyi götürdü, çok sayıda ...

Memur ve emeklinin gözü bu veride: Merkez Bankası açıkladı

Bursa'nın kabusu yine gündemde! Uzman isim tane tane an...

Şimdi de sahte beton yaptılar!

Türkiye'de en iyi 15 iş yeri belli oldu!

Süleyman Çakır'ın 21. ölüm yıldönümü!

Bursa Büyükşehir Meclisi'nde komisyon seçimleri

Bursa'da motosiklet sürücüsü feci şekilde savruldu!

Yabancı uyruklu evlat annesini boğarak öldürdü: Açıklam...

Direksiyon başında nöbet geçirdi, olanlar oldu!

Hayvansal menşeli ürünlerde yeni dönem: Zorunluluk geldi!

Bursa'yla ilgili en çok merak edilen 10 şey nedir?

Bursaspor taraftarını kızdıran karar!

Trump durdurak bilmiyor! Sıradaki hamle bu kez fişi çek...

Başkan Çelik 'Maskot Majid'i duyurdu!

Bursa'da simide zam!

Bursa'nın dev fabrikasından kampanya! Sınırlı sayıda...

Kılpayı kurtuldu: Çatından düşen fayans az kalsın çocuğ...

Altın alıp satanlar dikkat: Hedeftesiniz!

Mattia Minguzzi mezarında rahat uyusun diye...

Belediye başkanı CHP'den istifa etti!

Bursaspor maçının yeri belli oldu

Memur olmak isteyenler dikkat! Bursa'dan da o belediye var

Borsada parası olanlar dikkat! O sektörler için uyarı!

Bursa'da sürücü itfaiye ekiplerince çıkarılabildi!

Bursa'da korkutan deprem! O sözler akıllara geldi

Araç sahipleri dikkat! Benzine indirim geldi, tablo değ...

Bursa'nın en güzel mahallesi neresi?

Emily Ratajkowski'nin fit kalmasının sırrı

Karnı burnunda Sahra Işık'tan bikinili pozlar

Bursa'da kayıp alarmı! Her yerde aranıyor

Cumhurbaşkanı Erdoğan: CHP demek, cunta demek

Din Kültürü öğretmeni tacizci kadının avukatından akıll...

Bursa Milletvekili'nden eylem yapan Tanal'a ziyaret!

Bursa Jandarması'ndan dev operasyon! Çok sayıda suçlu y...

Bursa'da görenler paniğe kapıldı: Vatandaşlar hemen yar...

Bursa'da rüyasında gördü, başına geldi!

Meteoroloji Bursa'yı uyardı! Yoğun kar bekleniyor...

Bursa'da kontrolden çıktı, faciadan dönüldü

Bursa'da mezarlıkta tüyler ürperten manzara! Akıllarda ...

Bursa'nın dünyaca ünlü bölgesi bembeyaz! Son tatil için...

Başvurular başladı! Her ay 5 bin lira hesaplara yatacak...

İstanbul'daki eylemlerde tutuklanan 102 öğrenciye tahliye

Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan İsrail'e tepki!

Sır gibi olay! Her yerde aranıyordu ağaca asılı halde b...

Bursa'da hakimin oğlundan büyük vurgun! Kurbanların içi...

Bursa'da iflas bayrağını çeken şirketin alacaklılarına ...

IPTV izleyenlere büyük darbe!

Altın rekora koşuyor!

Türkiye'yi terk etmeye başladılar! Şaşırtıcı düşüş

Elektriğe yeni zam gelecek mi?

Filmlere konu olacak olay! Gerçek otopside ortaya çıktı!

Bursa'da aynı mahallede ikinci vaka: "Bir tek bana mı y...

Bursaspor'a yeni beste! Başkan Çelik paylaştı!

Mart ayının en çok kazandıran yatırım aracı belli oldu!

Neye güveneceğiz? Ünlü zincir markette satılan baharat ...

BUDO'da seferler iptal edildi!

Bursa Valiliği uyardı: Bu geceye dikkat!

Bursaspor hem kazanıyor hem de kazandırıyor!

Böyle anne olmaz olsun! Önce kızının boynunu kırdı, son...

Bursa'da mahallelinin kabusu olan bina yerle bir edildi

Menemenin maliyeti aldı başını gidiyor!

Altın yeni güne rekor ile uyandı!

Bursa'nın yanı başındaki bölge bembeyaz oldu!

Türkiye Kayak Federasyonu Başkanlığı'na Prof. Dr. Süley...

Bursa'da yasa dışı güvercin ilacı operasyonu! Piya...

Akaryakıt istasyonlarında vatandaşı isyan ettiren 'indi...

Gece kulübünün çatısı çöktü: 15 ölü

Bursa'da faaliyet gösteren iki ünlü su markasıyla ilgil...

Dev operasyon: Milyonlarca hap!

Hayatının şokunu yaşadı! Dedesi bildiği adam bakın kim ...

Bursa'da tavuk döner skandalı! Hiç mi ders olmadı...

Bursa'da korkutan yangın! Son anda kurtuldular...

Bursa semalarında ay-yıldızlı bayrakla uçtu!

Bursa'da küçük çocuğa sokak köpekleri dehşeti yaşattı!

Bursa'nın dev şirketlerinden milyar dolarlık katkı!

Çin'e uygulanan vergi %145'e yükseltildi

Kaza sonrasını çeken vatandaş, fark ettiği duruma isyan...

Bursa'da üreticileri üzen manzara!

Bursa'da düğün ya da evlerini yenilemek isteyenler müjd...

Bursa'daki 3 katlı binada can pazarı! Anne ve kızı...

Bursa'daki ünlü şirket hakkında flaş karar!

Ünlü market zincirinde küflenmiş ekmek krizi!

Bir köy daha karantinada!

Ünlü güneş kremi markasında yasaklı madde çıktı! Türkiy...

40 kent için kar yağışı uyarısı! Bursa'ya bahar ne zama...

Okullar ne zaman kapanacak? Tarih değişti mi?

Havalimanında alarm! Telsizle uyardılar

4 ayda yüzde 100 zamlandı!

Bursalılar dikkat! Havalar hala soğuk... 10 Nisan Perşe...

Mudanya Belediye Başkanı Deniz Dalgıç açıkladı! Bursa'd...

Bursa'nın verimli topraklarında yıkım: Zarar 1 milyar ...

Bursa'da emlak ofisleri bitiyor mu?

Bursa'nın simge mekanı siber saldırıya uğradı!

Bursa'da trafiğe çıkacaklar dikkat! Milim milim ilerliyor

Ekrem İmamoğlu'ndan Bursa'ya mektup!

Polis memuruna 'cinsel saldırı' suçundan verilen cezanı...

Tavuk döner yasaklanacak mı?

Nisan'da emekliye müjde: 15 ile 27 bin TL'ye kadar ödeme!

Bilirkişi heyeti sunum yaptı! Alarm paneli sökülmüş, sö...

Azerbaycan neden İsrail'in yanında? İşte herkesin merak...

Gazeteci Murat Ağırel ve Timur Soykan gözaltına alındı

Belediye başkanını ve korumasını öldüren sanıktan ilgin...

Bursa'da bir metro istasyonunun adı değişiyor

WhatsApp uyardı! Kritik güvenlik açığı...

Bakanlık, 'çocuklar için tehlikeli' diyerek uyardı: Top...

Bakan Yerlikaya'dan Minguzzi ailesini rahatlatan haber

Köyde evi olanlara müjde!

Yabancı uyruklu şahıs dehşet saçtı!

Başkan Bozbey: Vatandaşımızın yüzünü güldüreceğiz

Bursalılar alırken dikkat edin! Bakanlık tek tek ifşa etti

DEAŞ'a darbe: Örgütsel materyaller ele geçirildi

Bursa'da zehir mi satılıyor? Kasaptan aldı, kokuya daya...

Bursa'nın meşhur lezzeti dünyaya açılıyor! Bursada Bugü...

Bursa'da üreticilerin kabusu olmuştu! Zirai don nedir v...

Bursa Büyükşehir Belediyesi'nden çiftçiye milyonluk des...

Bursaspor'un şampiyonluk maçının hakemi belli oldu

Her gün binlerce kişi önünden geçiyor! Bursalılara can ...

Bursa'da seyyar tezgah alev topuna döndü!

Bursa'da küçük çocuk yürekleri ağza getirdi!

Bursa'da bir sokağın ismi değişiyor!

Benzin ve motorine indirim geliyor: Tarihler belli oldu

Motorine indirim geldi! Sıra benzinde...

Arabadan indi ve 12 el ateş etti!

Bursa'da 'usulsüz ölü gömülmesi' soruşturması!

Araba alacaklar dikkat! Bu tarihi bekleyin

Bursa'da ani manevra zincirleme kazaya neden oldu: 5 ya...

Netanyahu: Türkiye İsrail için tehlike oluşturuyor

Havada facia! Helikopter nehre düştü! Bir aile yok oldu

Yanlışlıkla başka birinin bebeğini doğurdu!

90 öğrenci hastanelik oldu!

Bursa'daki riskli alanda dev dönüşüm! Bittiğinde bambaş...

Bursa'da korkutan dakikalar! Herkes sokağa döküldü

Bursaspor'un hiçbir bankaya borcu kalmadı!

Damla'dan dekolteli nefes kesen paylaşım!

Simide zam mı geliyor?

Bursa'da bir ilçeyi yasa boğan ölüm! Maç heyecanına yen...

Bir köyü ayaklandıran karar!

Bu sefer karaya değil kaldırıma oturdu! Bursa'da hayret...

Bursaspor'a bir güzel haber daha! Eski yönetici alacakl...

Bursa'da Nisan ayında kar sürprizi! Beyaza büründü...

Nilüfer Belediye Başkanı yaptıklarını yapacaklarını tek...

İlk hasat Bursa'da yapılmıştı! Fiyatı gören şok oldu

Çuval içindeki cesedin sırrı çözüldü! Cinayet zanlıları...

Korkunç ifadeler var! Acılı aileye atılan tehdit mesajl...

Yılda sadece 20 gün görülen meyve Bursa'da tezgaha düşt...

Bursa'da çok acı anlar! Haberi duyan cenazeye koştu, gö...

Bursa'da o belediyeden yeni evlenecek çiftlere müjde!

Meşaleleri hazırlayın! İşte yapay zekaya göre Bursaspor...

Bursa Gemlik'te başıboş köpek krizi büyüyor: Vatandaşla...

Bursa'da çocuk parkının içindeki yatır hayrete düşürüyor!

Güvenlik görevlisi kadına tepkiler çığ gibi! Görev başı...

Güzel sunucu, canlı yayında elbisesi açılınca utancınd...

Bursa'daki fabrikada panik! Apar topar hastaneye kaldır...

Cenazede feci kaza! Tüm aile mezara düştü

Köpeklerden kaçarken 4 metreden düştü!

Bursa'da da şubeleri var! Ünlü zincir market bölünüyor...

Bursa'da da şirketleri olan dev holdingden İtalya çıkar...

Bursa'nın ünlü AVM'sine çığır açan yatırım!

Türkiye'nin ünlü e-ticaret sitesi Araplara satılıyor!

Resmi Gazete'de yayımlandı! Bursa'da da açık artırma sa...

Bursa'da alkol denetiminde ilginç anlar! Polisi kayda aldı

Türkiye ile Endonezya arasında 3 anlaşma imzalandı: Tic...

Bursa'nın bir ilçesini heyecanlandıran gelişme! Tramvay...

Şimdi yandılar! Mayıs ayından itibaren bu ehliyetler ip...

Metin Yıldız, Aybüke Pusat'ı hedef aldı

Bursaspor Başkanı Çelik: "Transfer yasağıyla ilgili pro...

Azerbaycanlı bir genç, saçına Volkan Konak'ın görünümü...

Şoke eden akran şiddeti! Önce darp ettiler sonra özür d...

Mustafa Esgin açıkladı! Bursa Yenişehir Havaalanımıza s...

Bursa semalarındaki savaş uçağının sırrı çözüldü!

Bursa'da sokağı ringe çevirdiler! O anlar kamerada...

Denizin ortasında korkutan yangın!

Sıfır otoda kampanya rüzgarı!

Türkiye'nin en garip mahallesi! Bebekler burada engelli...

Meksika'da kuş gribinden ilk ölüm

İşte Bursa'daki Balkan göçmenlerinin nüfusa oranı...

Dev kozmetik şirketlerine milyonluk ceza!

Başkan Bozbey Yıldırım'da! Kentsel dönüşüm ve ulaşım so...

1 Ekim 2008 ve sonrasında sigortalı olanlar dikkat! Maa...

ABD Çin'e karşı daha da sertleşti!

Bursa'nın 'çatısı' kilometrelerce uzaklıktan böyle görü...

En derin yarayı otomobiller aldı! 50 günlük otomobil st...

Hamile eşini gözünü kırpmadan öldürdü!

Bursa'da boğa trafiği durdurdu!

SOLOTÜRK Bursa semalarında havalandı!

Coca-Cola'ya dev zam!

Patates ihracatında dev artış! Tam 114 kat...

Bursa'nın iki mahallesine deprem parkı geliyor!

Bursa'daki dillere destan olan dostluk dünyanın gündemi...

Rapçi 'Massakka', gözaltına alındı!

Zincir markette şoke eden görüntü! O ürünler dörtte bir...

Mezarlıkta şoke eden olay! Ses geldi iddiası

Bursa'nın yeni yakışıklısı ilk kez yollarda! Böyle görü...

Benzine bir indirim daha!

Bursalı dev firmaya büyük ayıp!

Bursalılar isyan etti! Metrelerce kuyruk oluştu...

Mahkemede yürek yakan soru

Bursaspor'un şampiyonluk maçının yeri netleşti!

Bursa'nın deprem risk haritası ortaya çıkıyor!

Bursa'da feci kaza! Yaşlı kadın yaralandı

Bursa'da korkunç kaza! Önüne katıp metrelerce sürükledi

Rihanna market alışverişine çıktı

Bursa'da polis kavga sandı, işin aslı başka çıktı!

Uzmanlardan ölümcül senaryo! Megadepremde 300 bin kişi ...

Her ayın 10'unda 10'larca üründe 10 numara indirimler B...

Penguen, bir helikopteri düşürdü!

Bursalılar dikkat! Yağmurlar devam ediyor... 8 Nisan Sa...

Bursa'da 3 bölgeyi birbirine bağlayan kavşakla ilgili ö...

İYİ Parti Bursa'da istifa!

Bursalılar dikkat! Bugün üşüyeceksiniz... (9 Nisan Çarş...

Bursa'da her yerde aranan adamdan haber var!

Sinan Ateş cinayeti davasında flaş gelişme! MHP başvuru...

Airfryer'lar toplatılıyor, kullanmayın

Fenomen dönercinin skandal görüntüleri sonrası flaş gel...

Tüm kurumları solladı! Çalışanların hesaplarına 100 bin...

Ünlü zincir markette patates krizi! Hepsi toplatılıyor

Yol verme tartışması kanlı bitti! İş adamı...

Bursa'nın bu ilçelerinde oturanlar dikkat: Sular kesile...

Sosyal medyada kadın profiliyle milyonluk vurgun!

Bursa'nın o ilçesinde sıkı bayram denetimi! Milyonluk c...

Bursa'da tırın çarptığı yaşlı adam hayatını kaybetti

Bursa'daki tarihi simitçiden simit zammına yorum: Mecbu...

Bursa'da 5 katlı binada korku dolu anlar: Alev alev yandı

Korkutan tahmin! 2 milyon kişi işini kaybedecek

Bursa'da otobüs durağı göle döndü!

Nazara ve bitkilere iyi geliyor! Göztaşı nedir?

Sağlığa faydalı cebe zararlı! Bursa'da enginarın tanesi...

Faizsiz kredi arayanlara bankalardan müjde

Bursa'da polisin hayatını kaybettiği kaza davasında fla...

Bir alkol grubuna daha zam!

Suriyeli firma iflas bayrağını çekti! Dev şirket çıkmaz...

Instagram'a yaş sınırı geldi: Bakan açıklama yaptı!

Cumhurbaşkanlığı atamaları Resmi Gazete'de

Bursa'da ihbara koşan polisler, hiç beklemedikleri sürp...

Yediği şey hayatını kararttı! Ne böbreği kaldı ne de ci...

Bursa dahil 27 ilde operasyon!

Bursa'nın ilk timsahı geri döndü! İşte 'Maskot Majid'in...

İş arkadaşı boynundan bıçakladı!

Bursa'da öldüren diş çekimi davası! Evladının son sözün...

Nisanda kar sürprizi! Bir ilimizde okullar tatil edildi...

"İntihar ettiren site" soruşturması: 50 kişinin ölümüne...

Bursa'da bir ilçeyi yasa boğan ölüm! Gencecik yaşta kar...

Trafik cezaları için yeni düzenleme! Cezalara yüzde 200...

Maden ocağında göçük! 2'si ağır 13 işçi...

FIFA'dan Bursaspor kararı

Volkan Konak'ın şarkısını söylerken kalbi durdu

Ünlü tereyağı markasında skandal! Market raflarından to...

Özgür Özel'den Cumhurbaşkanı Erdoğan'a yanıt!

ABD'den Çin'e yeni misilleme

Kaportacıya kızdı, boyası dökülen aracının camlarını so...

Aleyna Tilki'yi dünyaca ünlü yıldız takibe aldı!

Belediye başkanı ifadeye çağırıldı!

Başkan Nihat Yeşiltaş'tan sert çıkış!

Bursa'da yüzlerce işçi alınacak! Son tarihi kaçırmayın...

9 günlük bayram tatilinde acı bilanço!

2 işçi servisi kafa kafaya çarpıştı: Yaralılar var

Bursa'da bir mahalleye daha kent lokantası geliyor!

Bu uçağa binen nerede ineceğini bilmiyor!

Taşerona kadro müjdesi mi geliyor?

Bursaspor'un yeniden doğuşuna tanıklık etmek için sanda...

Fenerbahçe'nin yeni antrenörü belli oldu!

Bursa'da kanlı saldırı: Bir mahalle silah sesleriyle in...

Bursa'da inşaat sektörü flaş konkordato ile sarsıldı!

Elon Musk'tan Trump'ın danışmanına bomba sözler! Bir çu...

'Cankurtaran hatunlar'

Bursa'da bu ürünü kullanan sürücüler dikkat! Toplatılıy...

Tüyleri diken diken eden vahşet! Öldürüp cesedini parça...

Bursa'nın o ilçesinde sular kesilecek!

Düğünün yarımı olur mu? Bursa'da yanıt gecikmedi...

Bursa'da scooter isyanı!

Bursa'da 196 gün sonra gelen ölüm!

Bursa'da küçük çocuklar arasında kanlı kavga!

Bursa'da arkadaşını vahşice öldürmüştü! Flaş gelişme

Ünlü çikolata markasında şok gelişme