Oxford Üniversitesi tarafından yürütülen yeni bir araştırmaya göre, sağlıklı yaşlanma ve erken ölüm üzerinde genetik faktörlerin sanılandan çok daha az etkili olduğu ortaya çıktı. Nature Medicine dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, çevresel faktörler ve yaşam tarzı koşulları, genetik faktörlerden yaklaşık 10 kat daha belirleyici.
Araştırma kapsamında İngiltere'de yaklaşık yarım milyon kişi incelendi. Bilim insanları, katılımcıların 22 farklı hastalığa karşı genetik risklerini belirledi, obezite ve yüksek tansiyon gibi yaygın sağlık sorunlarını takip etti ve yaşlanma hızlarını ölçmek için kan örneklerini inceledi. Sonuçlara göre, yaş, cinsiyet ve çevresel faktörler birlikte ele alındığında ölüm risklerinin yaklaşık %66'sının bu değişkenlerle bağlantılı olduğu görüldü.
Çalışmanın ilk yazarı ve Harvard Üniversitesi araştırmacısı Austin Argentieri, elde edilen bulguların şaşırtıcı olduğunu belirterek, "Çevresel faktörlerin genetikten ne kadar daha önemli olduğunu görmek bizi çok şaşırttı" dedi.
Başlangıçta 164 farklı çevresel faktör ele alınırken, analizler sonucunda bu sayının 25 temel ölçüme indirildiği belirtildi. Bu faktörler arasında eğitim seviyesi, hane geliri, uyku düzeni, fiziksel aktivite, sigara kullanımı, sosyal destek, zihinsel sağlık ve çocukluk dönemi vücut ağırlığı gibi unsurlar yer alıyor. Araştırmacılar, bu faktörlerin her birinin erken ölüm riskine küçük katkılar sunduğunu, ancak birleştiğinde bu riskin ciddi şekilde arttığını vurguladı.
Araştırma, genetik ve çevresel faktörlerin sağlık üzerindeki etkilerinin hastalığa göre değişiklik gösterdiğini de ortaya koydu. Örneğin, demans, meme kanseri, prostat kanseri ve kolorektal kanserler söz konusu olduğunda genetik risk daha büyük bir etken olarak öne çıkarken, akciğer, kalp ve karaciğer hastalıkları çevresel faktörlerle daha güçlü bir ilişki gösterdi.
Araştırmaya dahil edilmeyen bazı faktörlerin de sağlık üzerinde etkili olabileceği belirtilirken, farklı ülkelerde benzer çalışmaların yapılması gerektiği vurgulandı. Argentieri, "Neyin nerede önemli olduğunu anlamak için dünyanın farklı bölgelerinde daha fazla araştırmaya ihtiyaç var" ifadelerini kullandı.
Cambridge Üniversitesi'nden biyoistatistikçi Dr. Stephen Burgess, araştırmaya dahil olmamakla birlikte, sonuçların genlerin hayatımızı kesin olarak belirlemediğini gösterdiğini söyledi. Burgess, "Genetik zar atabilir ama elimizi nasıl oynayacağımız bize bağlıdır" diyerek çevresel faktörlerin değiştirilebilir olduğuna dikkat çekti.
Sağlık, 2025.02.20 08:41