Neden parmaklarımızı kütletiyoruz? Parmak kütletmenin zararı var mı?

SEMA ÜSTÜNTAŞ / BURSADA BUGÜN 

Bursa NEV Esentepe Hastanesi'nden Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü'nden Op. Dr. Bekir Bangin Candan, parmak kütletmenin nedenleri ve zararlarından bahsetti. 

PARMAK KÜTLETMENİN ANLAMI NEDİR?

Parmak kütletmenin, birçok film ve dizide  güçlü bir "hazırlık" hareketi olarak kullanıldığını söyleyen Bursa NEV Esentepe Hastanesi'nden Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü'nden Op. Dr. Bekir Bangin Candan, "Kavgadan önce, bir dövüş sahnesi öncesi ya da bir bilgisayar dehasının klavyeye saldırmadan önce yaptığı bir hareket olarak sıkça görülür. The Dark Knight'ta Joker'in ya da John Wick'in dövüş sahnelerinden önce parmaklarını kütletmesi, bu hareketin popüler kültürde ne kadar ikonik bir hale geldiğini gösteriyor. İzleyenler hatırlar bir boksörü canlandıran ünlü oyuncu Brad Pitt SNATCH filminde kavga sahnesinden önce parmaklarını kütletirdi. Bunu bilinçli olarak yapan oyuncu karakterine daha doğal bir hava katmak istemişti. Parmak kütletme, eklemlerin belirli bir hareketle ani bir ses çıkarmasıdır. Birçok insan bunu rahatlama hissiyle ilişkilendirirken, bazıları uzun vadeli etkileri konusunda endişelidir. Bu yazımızda, parmak kütletmenin mekanizmasını, nedenlerini, olası etkilerini ve kültürel boyutlarını ele alacağız. Parmak kütletme, eklem kapsülünün içindeki gazların (özellikle azot) hızlı bir şekilde serbest kalmasıyla oluşur. Bu olaya "kavitasyon" denir. Eklemi çeken veya bükerek basıncı azaltan hareket, sinovyal  sıvı içinde bir gaz boşluğu oluşturur. Gaz kabarcığının aniden çökmesi veya genişlemesi, karakteristik "kütleme" sesini üretir. Sesin hemen ardından aynı eklemin tekrar kütletilememesinin nedeni, sinovyal sıvının gazı yeniden emmesi için belirli bir süre gerekmesidir. Bu süre genellikle 15-30 dakika arasında değişir.
Her eklem kütletilemez çünkü bu durum eklem yapısı, kapsül esnekliği ve çevresindeki kasların durumu gibi anatomik faktörlere bağlıdır" dedi.

İNSANLAR NEDEN PARMAK KÜTLETİR?

Bazı kişiler için bu hareket alışkanlık veya stresle başa çıkma yöntemi olduğuna dikkat çeken Op. Dr. Bekir Bangin Candan, "Psikolojik olarak bir rahatlama hissi yaratırken, bazıları için sadece motor bir alışkanlıktır. Birçok ünlü sporcu, müzisyen, stres atma veya konsantrasyon sağlama amacıyla bu alışkanlığa sahiptir" ifadelerine yer verdi.

PARMAK KÜTLETMENİN ZARARI VAR MI?

Parmak kütletmenin zararlarından da bahseden Bekir Bangin Candan, "Uzun yıllar boyunca, parmak kütletmenin eklem dejenerasyonu veya artrit riskini artırabileceği öne sürülmüştür. Ancak yapılan bilimsel çalışmalar, parmaklarını düzenli olarak kütleten bireylerde artrit riskinin artmadığını göstermiştir. Örneğin, Dr. Donald Unger kendi üzerinde yaptığı 60 yıllık bir deney sonucunda, parmaklarını sık kütletmesine rağmen artrit geliştirmediğini rapor etmiştir. Dr. Donald Unger; 83 yaşındaki alerji uzmanı, 2009 yılının Ig Nobel ödülleri sahibiydi. Ig Nobel ödülleri bir mizah dergisi tarafından hazırlanan Nobel Ödülleri'nin esprili bir parodisidir. Yani bilime ilginç katkıları olan insana verilir. Unger'in 60 yıldan uzun süren araştırması, eklemlerini çıtlatma alışkanlığının artrite yol açacağı yönündeki söylentiden esinlenmiştir. Bunu test etmek için, ergenliğinden beri sol elinin eklemlerini günde en az iki kez çıtlatıyor ancak sağ elinin eklemlerini hiç çıtlatmıyormuş. Çalışması sonucunda Unger, "Parmaklarıma bakıyorum ve her iki elimde de en ufak bir artrit belirtisi yok," diyor.

Parmak kütletme, bazı kültürlerde bir alışkanlık olarak sık görülürken, bazı toplumlarda kaba veya rahatsız edici bir davranış olarak kabul edilir. Örneğin, ABD ve Avrupa'da yaygın bir alışkanlıkken, Asya kültürlerinde bu hareket bazen hoş karşılanmaz. Bazı iş yerleri ve kütüphanelerde, insanların rahatsız olmasını engellemek için "Sessiz Alan" kurallarına parmak kütletme yasağı eklenmiştir. Pek çok kişi tarafından bu ses hoş karşılanmasa da TikTok ve sosyal medya da videoları milyonlarca kez izlenmektedir. Özellikle ASMR içeriklerinde parmak kütletme sesleri oldukça popüler. ASMR (Autonomous Sensory Meridian Response), Türkçesiyle Otonom Duyusal Meridyen Tepkisi, bazı insanlar için rahatlatıcı bir his yaratan sesler, görseller ve dokunsal uyarıcılardan oluşan bir fenomen olarak tanımlanıyor. Dünya Rekoru ise bu konuda 2017'de kırıldı. Tek seferde en fazla eklem kütletme rekoru Guinness Rekorlar Kitabı'na girdi. Baş, boyun, parmaklar, ayak parmakları ve omurgasını kullanarak toplam 32 eklem sesi çıkardı" dedi.

"PARMAK KÜTLETMEDEKİ EN BÜYÜK SORUN YANINIZDAKİNE VERDİĞİNİZ RAHATSIZLIKTIR"

Candan son olarak şu ifadelere yer verdi:

"Parmak kütletme, sinovyal sıvıdaki gaz kabarcıklarının hareketiyle oluşan zararsız bir fenomendir. Mevcut bilimsel veriler, bunun eklem sağlığına kalıcı zarar vermediğini göstermektedir. Kültürel ve psikolojik yönleri de bulunan davranış, bazıları için rahatlama sağlarken, bazıları için sadece bir refleks hareketidir, bazıları içinse sadece alışkanlıktır. Kısacası, eğer parmaklarınızı çıtlatmayı seviyorsanız, bu alışkanlığı sürdürmenizde bir sorun yok denebilir. Ama bu konudaki bir araştırmada dendiği gibi, "Parmak çıtlatmadaki en büyük sorun, yanınızdaki kişiye verdiğiniz rahatsızlıktır."

Sağlık, 2025.03.08 11:40