Çay, birçok kültürde misafirperverliğin, sohbetin ve günlük ritüelin ayrılmaz bir parçası. Türkiye'de hemen her evde demlenen, "çaysız olmaz" dedirten bu içecek, bazı toplumlarda ise bambaşka anlamlar taşıyor. Öyle ki, kimi yerlerde çay içmek sadece hoş karşılanmamakla kalmıyor, adeta günah gibi görülüyor.
Dünyanın dört bir yanında çay, kimi yerde sabah ritüeli, kimi yerde günün her saatine eşlik eden bir içecek. Türkiye'de ise misafire ikramın vazgeçilmezi, sohbetin bahanesi. Ancak bazı toplumlar var ki, çayı sadece sevmemekle kalmıyor; içmeyi neredeyse günah gibi görüyor.
Bunlardan biri, Yemen'in kırsal kesimlerinde yaşayan geleneksel Zeydî toplulukları. Bu bölgelerde çay, "boş sohbetin ve tembelliğin içeceği" olarak görülüyor. Özellikle ileri yaştaki bireyler ve dindar çevreler, çay içmeyi zaman israfı ve hatta kültürel yozlaşma olarak değerlendiriyor. Bu nedenle çay, bazı evlere yıllardır hiç girmemiş.
ÇAY YERİNE QAT
Yemen'de çayın yerini tutan bir başka bitki ise "qat". Toplumsal yaşamda çay kadar yer kaplayan qat, bir nevi çiğnenerek tüketilen, uyarıcı etkili bir bitki. Özellikle sosyal toplantılarda insanlar çay içmek yerine qat çiğnemeyi tercih ediyor. Geleneksel yapının korunduğu köylerde çay içmek bir tür Batılılaşma emaresi olarak görülüyor.
SADECE YEMEN DEĞİL
Yemen örneği benzersiz gibi görünse de, çayın hoş karşılanmadığı başka yerler de var. Örneğin bazı Afrika kabilelerinde çay, beden ısısını düşürdüğü ve "ruhu uyuşturduğu" gerekçesiyle tercih edilmiyor. Bazı Tibet topluluklarında ise yalnızca dini törenlerde özel karışımlı tuzlu çay tüketiliyor, gündelik hayatlarında ise çay içilmesi hoş karşılanmıyor.
KÜLTÜREL ALGILAR FARKLILIĞIN ANAHTARI
Uzmanlara göre bir içeceğe yüklenen anlam, onun sadece tadı ya da faydasıyla değil, toplumsal hafıza, dini inanışlar ve geleneklerle şekilleniyor. Türkiye'de çayın misafirperverliğin sembolü olması gibi, bazı kültürlerde de çay suskunluğun, gevşemenin veya "dış etkilerin" sembolü olarak görülebiliyor.
Dünya, 2025.06.02 09:24