Toprak altında kalan şehir!

"Hay hay, gidebilirsiniz; fakat unutmamalı ki, asıl İznik'i göremeyeceksin, çünkü o toprak altındadır."

Mustafa Kemal Atatürk'ün 15 Temmuz 1935'te Yalova'dan Bursa'ya geçerken söylediği bu söz, İznik'in kaderini özetler nitelikte.

Aradan geçen onlarca yıla rağmen İznik hâlâ büyük ölçüde toprağın altında. Her kazma darbesinde bir tarih parçası, her taşın altında bir medeniyetin izi çıkıyor. Bize de ajanslara düşen haberlerde yeni keşifleri müjdelemek kalıyor.

Bir şehir düşünün: Roma'nın, Bizans'ın, Selçuklu'nun ve Osmanlı'nın izlerini aynı topraklarda taşıyor.

Lefke Kapı'dan içeri adımınızı attığınız anda sizi karşılayan zeytin ağaçları, sanki bu toprakların asırlık hafızası. Tarih kokan şehirlere en çok yakışan ağaç değil midir zaten zeytin?

İznik'te gezerken insanın aklından tek bir soru düşmüyor:
Bu kadar zengin bir tarihe sahip şehir, bugün hak ettiği yerde mi?
Ne yazık ki cevap, çoğu zaman "hayır."

Bir zamanlar Anadolu'nun kültür başkentlerinden biri olan İznik, sanki sessizce unutulmuş.

Hristiyan dünyası için Kudüs'ten sonra en kutsal şehirlerden biri olan İznik, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde de önemli bir dini, kültürel ve stratejik merkez olarak büyük bir öneme sahip olmuştu.
Hristiyan dünyası için bu kadar büyük öneme sahip olmasının nedeni ise 325 yılında toplanan Birinci İznik Konsili.
Hristiyan inanç sisteminin temelleri bu topraklarda atılmış, konsilde önemli kararlar alınmış.

2014 yılında İznik Gölü'nün kıyısında keşfedilen Su Altı Bazilikası, bu gerçeği bir kez daha gözler önüne serdi.
Ortaya çıkan bu muhteşem yapı yalnızca bizim için değil, tüm dünya için büyük bir keşifti.
Amerikan Arkeoloji Enstitüsü, o yıl bu keşfi "dünyanın en önemli 10 arkeolojik bulgusundan biri" olarak seçti.
Ve geçtiğimiz günlerde, yıllardır beklenen an geldi: Bazilika salı günü ziyaretçilere açıldı.

Ne yazık ki bu sevincin gölgesinde bir endişe de var.
Göl çekiliyor, doğa alarm veriyor.
İznik Gölü'nün etrafında yürürken kuruyan kıyıları görmek, geleceğimiz adına düşündürücü.
Eğer önlem alınmazsa göl de tarihe karışacak.

İznik için kasım ayının ayrı bir önemi olacak; çünkü Hristiyan dünyasının ruhani lideri Papa, bir önceki Papa'nın vasiyetini yerine getirecek ve İznik'i ziyaret edecek.
Bu ziyaret, İznik'in yeniden hatırlanması anlamına gelebilir.
Papa'nın, İznik Konsili'nin toplandığı topraklarda dua etmesi, İznik'in dünya sahnesinde yeniden parlamasını sağlayabilir.

Atatürk'ün 1935 yılında söylediği sözler bugün hâlâ geçerliliğini koruyor.
Gerçek İznik hâlâ toprağın altında; ama belki de artık onu gün yüzüne çıkarma zamanı geldi.
Umarız ki Su Altı Bazilikası'nın açılışı ve Papa'nın ziyareti, İznik için yeni bir başlangıç olur.
Belki o zaman Atatürk'ün bahsettiği "toprak altındaki İznik" yeniden hayat bulur.