Ses kısıklığı neden olur? Ses kısıklığına ne iyi gelir?

Ses kısıklığı, çeşitli nedenlerle ses tellerinde hasar oluşması durumunda oluşur. Bu durumda ses telleri titreşerek ses üretmede sorun yaşar. Ses kısılması seste kabalaşma, kalınlaşma gibi problemlerle birlikte görülebilir. 

Ses Kısıklığı Neden Olur?

İnsanlarda sesin oluşması için havanın larinkste (gırtlakta) yer alan ses tellerine çarpması gerekir. Ses tellerine çarpan hava titreşim oluşturarak sesin oluşmasını sağlar. Ses neden kısılır? konusunu merak ediyorsanız; ses kısılmasının pek çok farklı nedene bağlı olarak oluşabildiğini söylemeliyiz. Bu nedenlerden bazıları geçici ses kısıklığına neden olurken bazıları ise sürekli ses kısılması sorununa yol açabilir.

En çok karşılaşılan ses kısıklığı sebepleri şunlardır:

Soğuk algınlığı

Soğuk algınlığı gırtlaktaki hassas ses oluşma mekanizmasını bozar. Bunu boğazda iltihaplanmaya neden olarak yapar. İltihaplanma sonucunda ses telleri şişer ve bu şişkinlik tellerin titreşimini bozar. Sonuç olarak soğuk algınlığı geçiren kişilerde ses kısıklığı sorunu ortaya çıkar. 

Sesi çok fazla kullanmak

Konuşurken ya da şarkı söylerken boğazda yer alan çok sayıda farklı kas türü kullanılır. Vücuttaki diğer kaslarda olduğu gibi boğazda yer alan kaslar da uzun süreli kullanım sonucunda yorulabilir, hasar görebilir ve ses kısıklığına neden olabilir. Yanlış ses tekniklerini kullanmak da ses kısılması yapabilir. Sesin yanlış kullanımına aşağıdaki gibi davranışlar örnek gösterilebilir:

Çok fazla konuşmak, bağırmak, şarkı söylemek veya öksürmek

Normal ses tonundan daha tiz ya da daha pes sesleri kullanmak

Telefon görüşmelerinde, telefonu boyun ile omuz arasına sıkıştırarak konuşmak 

Sigara İçmek

Sigara ses tellerine zarar vererek geçmeyen ses kısıklığı gibi uzun süreli problemlere yol açabilir. Bilimsel çalışmalar ses bozukluklarının; daha önce sigara kullanmış veya hala sigara kullanmakta olan kişilerde, hiç sigara kullanmayanlara göre üç kat daha fazla görüldüğünü göstermiştir.

Alerjiler

Alerji belirtileri arasında en sık görülenler burun akıntısı, gözde kaşıntı ve hapşırmadır. Bunların yanı sıra alerjiler sesle ilgili bazı değişikliklere neden olur. Bu değişikler:

Alerjik reaksiyona bağlı ses tellerinde şişmeye yol açabilir.

Postnazal akıntı olarak isimlendirilen, mukus salgısının burundan boğaza doğru ilerlediği durum ses tellerini tahriş edebilir. 

Boğaz temizleme ve öksürük davranışları, ses tellerinde zorlanmaya neden olabilir.

Alerjik rahatsızlıkların tedavisi için kullanılan antihistaminik ilaçlar boğazı kurutabilir. Ses telleri, düzgün çalışabilmek için nemli bir ortama ihtiyaç duyar. Dolayısıyla boğazdaki kuruluk ses tellerini olumsuz etkiler.

Larenjit

Larinksin yani gırtlağın iltihaplanması larenjit olarak adlandırılır. Larenjit ses kısıklığı nedenleri arasında en sık karşılaşılan durumlardan birisidir. Larenjit akut veya kronik olabilir. Ani ses kısıklığı yapan akut larenjitin en sık nedeni grip gibi üst solunum yolları enfeksiyonlarıdır. Kronik larenjit ise sesin yanlış kullanımı, aşırı alkol tüketimi, duman ya da kimyasal gazların solunması gibi durumlar neticesinde ortaya çıkabilir. Steroid inhaler kullanan astım hastalarında da boğazda mantar enfeksiyonuna bağlı larenjit gelişebilir. 

Gastroözofagial Reflü Hastalığı (GERH)

Reflü, mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçtığı bir rahatsızlıktır. Geri kaçan mide içeriği ağza kadar gelebilir. Reflünün en sık görülen belirtisi mide ekşimesidir. Bunun yanı sıra reflüde asitli mide içeriği boğazdaki ses tellerinde hasar oluşturabilir. Oluşan hasar sonucu kişide ses kısılması, boğazda aşırı mukus üretimi gibi semptomlar oluşabilir. 

Nodül, Polip ve Kistler

Altta yatan mekanizma tam olarak aydınlatılamasa da ses tellerinde iyi huylu yapılar oluşabildiği bilinmektedir. Bu yapıların oluşumunda sesin aşırı kullanımının etkili olabileceği düşünülür. 

Nodüller, ses tellerinin ortasında oluşan nasır benzeri yapılardır. Bu yapılar genellikle ses istirahati sonrasında ortadan kaybolur.

Polipler çoğunlukla ses tellerinin tek tarafında oluşur. Polipler boyut ve şekil bakımından farklılık gösterebilir. Nodüllerin aksine polipler kendiliğinden kaybolmaz, genellikle cerrahi olarak çıkarılmaları gerekir.

Kistler, ses tellerinin yakınında oluşan içi sıvı dolu kitlelerdir. Kistler ciddi bir ses bozukluğuna neden oluyorsa cerrahi olarak çıkarılmaları gündeme gelebilir. 

Romatoid Artrit

Romatoid artrit; eklemlerde ağrı, şişkinlik ve sertliğe neden olan otoimmün bir hastalıktır. Romatoid artrit hastalarının yaklaşık 3'te 1'inde boğaz ağrısı, ses kısıklığı gibi problemler görülür (3). Bunun sebebi hastalığın boğazda yer alan küçük eklemleri etkileyerek ses tellerinin çalışma mekanizmasını değiştirmesidir. 

Tiroit Problemleri

Tiroit, boynun alt kısmında yer alan kelebek şeklindeki bir bezdir. Tiroitten salgılanan hormonlar vücut metabolizmasının düzenlenmesinde görev alır. Tiroidin çalışmasında sorun meydana geldiğinde tiroit bezi büyür ve guatr adı verilen bir durum ortaya çıkar. Guatr, hastada öksürüğe neden olarak konuşmanın bozulmasına yol açabilir.

Larenks (Gırtlak) Kanseri

Uzun süren ses kısıklığı, gırtlak kanserinin bir belirtisi olabilir. Larenk kanserinde ses kısıklığının yanı sıra;

Yutma sırasında ağrı hissi

Kulak ağrısı

Solunumda güçlük

Boğazda ele gelen kitle gibi semptomlar da görülebilir. 

Nörolojik Hastalıklar

Parkinson hastalığı gibi sinirleri etkileyen nörolojik rahatsızlıklar, yüz ve boğazda yer alan kasların kullanımında sorunlara neden olabilir. Parkinson hastalarının çoğunda ses kısıklığı gibi konuşma ve ses bozuklukları görülür. 

Ses Kısıklığına Ne İyi Gelir?

Kısık ses tedavisi, altta yatan nedene göre yapılır. Örneğin viral üst solunum enfeksiyonuna bağlı ses kısıklığı tedavisi için istirahat, bol sıvı alımı önerilir. Bakteriyel enfeksiyona bağlı larenjit için ise antibiyotik ilaçlar kullanılabilir.

Romatoid artrit veya tiroit hastalığına ikincil gelişen ses kısıklığı için önce bu hastalıkların tedavisine başlanır.

Larenks kanseri tedavisi de kanserin türü, yayılımı ve hastanın genel durumu gibi parametreler dikkate alınarak planlanır. Bu parametreler ışığında hastalara cerrahi, kemoterapi, radyoterapi gibi tedavi yöntemleri uygulanabilir. 

Ses kısıklığı nasıl geçer, ses kısılmasına ne iyi gelir? Ses kısıklığı probleminin düzelmesine yardımcı olabilecek çeşitli uygulamalar vardır. Başta tütün kullanımını sonlandırmak olmak üzere ses kısıklığına iyi gelen şeyler:

Sesi dinlendirmek: Birkaç gün boyunca konuşmamak, bağırmamak ses tellerinin toparlanmasına yardım edebilir. Ses istirahati yaparken fısıldamak tavsiye edilen bir davranış değildir. Çünkü fısıldamak ses tellerinin daha da zorlanmasına neden olur.

Bol sıvı tüketmek: İçecekler boğazın nemli kalmasını ve ses kısıklığı sorununun hafiflemesini sağlayabilir.

Alkol ve kafeinden uzak durmak: Alkol ve kafein, boğazı kurutarak ses probleminin daha da kötüleşmesine yol açabilir.

Sıcak duş almak: Duştaki buhar solunum yollarının açılmasına ve boğazın nemlenmesine katkıda bulunur.

Pastil emmek veya sakız çiğnemek: Sakız çiğnemek, pastil emmek gibi davranışlar tükürük salgısını artırarak boğazın yumuşak ve nemli kalmasını sağlar. 

Çevreden alerjenleri uzaklaştırmak: Alerjenler ses kısıklığını daha kötü hale getirebilir. Bu nedenle alerjenler bulunulan ortamdan mümkün olduğunca uzak tutulmalıdır.

Ses kısıklığı çok sayıda nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Seste kısılma, görece daha basit durumlar olan alerji, viral enfeksiyon gibi sebeplere bağlı olabileceği gibi kanser gibi ciddi durumlar nedeniyle de oluşabilir. Bu nedenle kendiliğinden düzelmeyen veya çeşitli diğer belirtilerin eşlik ettiği ses kısıklığı durumunda mutlaka doktora başvurarak gerekli kontrollerin yaptırılması önerilir.

Kaynak: BURSADA BUGÜN

Sağlık, 2023.07.03 09:46