Enflasyon verilerinde en düşük artış ulaşımda!

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Aralık 2024 enflasyonunu aylık bazda yüzde 1,61-1,63 seviyelerinde olan beklentilerin çok altında yüzde 1,03 oranında açıkladı. Böylelikle yıllık enflasyon Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tahmini olan ve yılın son enflasyon raporunda yüzde 38'den yüzde 44'e güncellenen tahminle aynı düzeyde yüzde 44,38 oranında gerçekleşti.

Ulaştırmanın etkisi

TÜFE ana harcama gruplarına göre yıllık değişim oranları da ilgi çekti.

Yıllık bazda en yüksek artış yüzde 91,64 ile eğitimde oldu. En düşük artış da yüzde 25,88 ile ulaştırmada görüldü. Hatta ulaştırmada son bir ayda yüzde 0,42 gerileme olduğu hesaplandı.

Endeks üzerinde gıdanın ardından en yüksek ağırlığa sahip olan ulaştırmanın alt kalemlerindeki değişimleri inceledik.

Ulaştırma, giyim ve ayakkabıyla birlikte aralık ayında gerileyerek aylık enflasyonda da 0,1 puan düşüş etkisi gösterdi.

Ulaştırmadaki değişim

TÜFE'de ana grup ve alt ana gruplara göre endeks rakamları değişimlerinde, ulaştırmanın 5 haneli alt kalemlerindeki değişimleri inceledik. Söz konusu verilerde, fiyat değişimleri bulunan kalemler şu şekilde:

-Dizel otomobiller (sıfır km),

-Benzinli otomobiller (sıfır km),

-Motosikletler, bisikletler,

-Kişisel ulaştırma araçlarının yedek parça ve aksesuarları,

-Kişisel ulaştırma araçlarının yakıt ve yağları (benzin, motorin, motor yağı),

-Kişisel ulaştırma araçlarının bakım ve onarımı,

-Kişisel ulaştırma araçları ile ilgili diğer hizmetler (köprü ve otoban geçiş ücretleri dahil),

-Demiryolu ile şehir içi yolcu taşımacılığı,

-Demiryolu ile şehirler arası yolcu taşımacılığı,

-Otobüs ile şehir içi yolcu taşımacılığı,

-Taksi ile şehir içi yolcu taşımacılığı,

-Karayolu ile şehirler arası yolcu taşımacılığı,

-Havayolu ile yolcu taşımacılığı,

-Deniz ve yurt içi su yolu ile yolcu taşımacılığı,

-Diğer satın alınan ulaştırma hizmetleri (nakliye, kargo vb.).

Fiyat değişimleri 

Endeks verilerine göre, TÜİK'te değişim ile ulaşılabilen fiyatlarda yapılan karşılaştırmada ortaya çıkan manzara ise şu şekilde:

Bu tabloda, benzin ve motorin fiyatlarının ortalaması TÜİK'ten sınırlı da olsa düşük çıkarken, otobüs ile şehir içi yolcu taşımada da alınan İstanbul'da tam bilet, metrobüs ve Ankara tam bilet fiyatlarının ortalamalarındaki zamlara karşın yine de artış TÜİK'ten düşük çıktı.

Otomobil fiyatlarında en çok satan yerli marka ve motosiklet ile bisiklette de en çok satan marka ve modellerin fiyatlarının değişimleri TÜİK'e göre yüksek olurken, "kişisel ulaştırma araçları ile ilgili diğer hizmetler (köprü ve otoban geçiş ücretleri dahil)" harcama kaleminde ise 15 Temmuz (Boğaziçi), Fatih Sultan Mehmet, Osmangazi, Yavuz Sultan Selim ve 1915 Çanakkale Köprüsü fiyatlarındaki ortalamada değişimleri aldığımızda fark yüksek oluyor.

Demiryolu TCDD tarafından yönetildiği için fiyat değişimleri aynı olurken, taksi fiyatlarında da İstanbul ve Bursa'daki fiyat değişimlerinin ortalaması yine TÜİK'ten bir miktar yüksek oluyor.

"Diğer satın alınan ulaştırma hizmetleri (nakliye, kargo vb.)" kaleminde ise fiyat değişimlerinin ölçümü zorlaşırken, birçok kargo firmasının 2024 yılı içinde birkaç kez yüzde 40 ila 60 arasında değişen oranlarda zamlar yaptığı da biliniyor.

Havayolu dikkat çekiyor

Havayolu yolcu taşımacılığında fiyat değişimleri dinamik olduğundan ölçümü zor olsa da TÜİK verilerinde 2024 Aralık'taki değişim dikkat çekiyor.

TÜİK'e göre aylık bazda yani son 1 ayda havayolu taşımacılığında fiyatlar yüzde 27,78 oranında düşüyor.

2005 yılından bu yana aralık aylarında, "Havayolu ile yolcu taşımacılığı" endeksi verilerine bakıldığında son 2 yıldır bu kalemdeki düşüşün yüksekliği de ilgi çekiyor.

TÜİK fiyatları açıklamadığından endeks verileri üzerinden bakıldığında, son 20 yılda havayollarında 9 yılda aralık aylarında fiyatlar gerilerken, 11 yılda fiyat yükselişleri görülüyor.

Özellikle kur dalgalanmasının yüksek olduğu 2021 yılı Aralık ayında artış oranı yüzde 10,76 olurken, 2023 Aralık ayında "Havayolu ile yolcu taşımacılığı" fiyatları yüzde 15,97, 2024'te de yüzde 27,78 oranında düşüyor.

Bu sert düşüşün etkisiyle ulaştırma harcama kalemi de yüzde 0,42 oranında düşüşle aylık enflasyonda yüzde 0,06 bir düşüş etkisi oluşturuyor.  

Ekonomi, 2025.01.04 13:22