Dijital dünyada çocuk büyütmek

Teknolojik olarak değişen ve gelişen dünya koşullarında, uzay toplumuna geçiş sürecinde dijital paydaşların kullanımına yön vermek, toplumsal anlamda en önemli konu olmuştur. Dijitalleşme sürecinden ülkemizde en fazla etkilenen çocuklar ve gençler olmuşlardır. Burada en önemli tema aslında teknolojinin doğru kullanım yollarının toplumla özdeşleştirilmesidir.

Ülkemizde çocuklar ve gençler günlük kullanım süresi olarak, dünya ortalamasının çok üstünde ekrana maruz kalmaktadırlar. Bu durum bazı olumlu kazanımları sonuç olarak getirebildiği gibi sosyal ve fizyolojik gelişimi de olumsuz etkileyen durumları da beraberinde getirmiştir.

Çocuklarda tablet, telefon, konsol oyun araçları ve bilgisayar gibi teknolojik seviyenin üst noktada olduğu bu araçlara gün içinde süre olarak bağımlılık oluşturmaları, sağlıklı sözlü iletişim ve beşeri ilişkilerin gelişimini ciddi anlamda olumsuz etkilemektedir. Günlük hayatta sohbet etmek için buluşan arkadaşların, aynı masada sadece telefonlarınla ilgilenerek, kafalarını eğerek gösterdikleri bu tutum sosyalleşmeyi ne kadar olumsuz etkileyen bir örnek olarak karşımıza çıkmaktadır. Ya da çok küçük yaşta mama sandalyesine oturtulan ve ağlayan bebeğin önüne, telefon koyularak, susturulmaya çalışılmasının, ekranla bu kadar erken tanışmasının, ileri de bilişsel ve fiziksel olarak ortaya çıkartabileceği zararların farkında bile değiliz. Bu tarz yaşamsal örnekleri çoğaltabiliriz.

Ebeveynler olarak çocuklarımızın ve gençlerin ekran bağımlılığından sürekli şikayet etmekteyiz. Ders çalışmıyor, araştırmıyor, bizimle sohbet etmiyor, iletişim kurmuyor gibi aile içi iletişimsizliğe yol açan hayıflanmalarda bulunuyoruz. Öncelikle bunları şikayete dönüştürmeden önce anne ve baba olarak kendi öz eleştirimizi yapmamız gerekmektedir. Biz aile olarak tekno - ihmale sebebiyet vermiş olabiliriz. Bizim çocuklarımızın yanında, onlara zaman ayırmamız gereken vakitlerde dijitalleşme ve sosyal medya ile olan etkileşimimiz, çocuklarımızın kendilerinin ihmal edildiğini, önemsenmediğini hissettirebilir. Biz böyle bir rol model ortaya koyduğumuzda, çocuklarımızdan bu konuda olumlu bir davranış beklentisine girmemiz hayalcilik olur.

Çocuklarımızın ekran karşısında geçirdikleri verimsiz zaman dilimleri, sosyal beceri eksikliği, dil konuşma becerilerinde yaşanan bozukluklar ve ayrıca siber zorbalıkla karşı karşıya kalmalarına sebebiyet verebilir. Bunların devamında psikolojik olarak dikkat eksikliği, odaklanmada yaşanan problemler ve kaygı bozukluğu (anksiyete) sorunsallığını beraberinde getirebilir.

Aile ve öğretmenler olarak, teknolojik olarak dijitalleşmenin getirdiği bilgiye ulaşma hızı, kolaylık gibi özellikler çocuklara ve gençlere açıklayıcı olarak anlatılmalıdır. Çocukların teknoloji kullanımı ile ilgili yasaklar koymak yerine, onlara bilinçlendirme içerisinde irade yönetimi ile ilgili telkinlerde bulunmak gerekmektedir. Örnek olarak belli bir dönemde yeni nesil akıllı telefonlar yerine, tuşlu eski nesil telefonları çocuklara kullandırmak kalıcı çözüm değildir. İrade yönetimini sağlayamayan ve ekran bağımlılığı olan bir çocuk, internet ve sosyal medya mecralarına farklı mekan ve ortamlarda ulaşmak isteyecektir.

Değerli anne ve babalar çocuklarımızla verimli, konforlu bir özel zaman geçirecek planlamalarımızı oluşturalım. Aile içi iletişimin güçlendirilmesi, sevinç, hüzün ve başarının dayanışma içerisinde paylaşılması çocukların öz güvenini arttıran en önemli davranışçı yapısal durumudur. Onlarla her zaman sözlü ve sözsüz iletişimi paylaşacak, özel ortamları oluşturmayı, ihmal etmeyelim.