Her yılbaşında nereden geliyor bu hindi merakımız?

Biz Hindiyi bir zamanlar Bursaspor maçlarında Teksas tirübününde ''Hindi baba hindi hey Allah'' nidalarından,

Bir de İngiltere -Türkiye maçlarında kaybettiğimizde, İngiliz gazetelerinin Türkiye'yi kastederek hindiyi doldurduk, pişirdik diye bizlerle dalga geçmelerinden biliriz.

Ama en çok da koca bir yıl ağzımıza almadığımız hindi etini, yılın en görkemli, en eğlenceli olması beklenen yılbaşı yemeğinin ana kahramanı olmasından biliriz.
Her yılbaşı geldiğinde zihinlerimize kazılan İngilizcedeki 'Turkey' kelimesinin karşılığının 'hindi' olmasına mı yanarsınız?

Yoksa her yılbaşı geldiğinde Amerika'daki Şükran Günü'nün kahramanı olan hindinin Türkiye'de anlamsızca öne çıkmasına mı?

Yılbaşı yaklaşırken bakıyoruz otellerin menülerine, restoranların menülerine ; hindi dolmalar, hindi kızartmaları... Sanırsın ki yılbaşı menüleri hindisiz olmaz...

Peki hindi eti bu kadar muteber bir et mi?  

Koskoca bir yılın ardından kendini ödüllendirdiğin yılbaşı sofrasında sultanlara yakışır bir sofra kur kendine ...

Yeni yıla, yaprak sarma ile gir,

Kebap ile gir, içli köfte ile gir,

Çiğ köfte ile gir,

Lahmacunla gir,

Hamsi tava ile gir,

Edirne ciğeri ile gir,

Bursa enginarı ile gir,

İzmir kokoreci ile gir,

Kuzu söğüş ile gir,

Denizli tavası ile,

Urfa tavası ile gir,

Antalya'nın tahinli piyazı ile gir,

Antep baklavası ile gir,

Kabak çiçeği dolması ile gir,

Erzurum çağ döneri ile, kadayıf dolması ile gir,

Trabzon pidesiyle, Rize kavurmasıyla gir,

Adana kebabıyla, şırdanıyla gir,

Bursa döner kebabıyla gir,

Bursa kestanesi ile gir,

Bu kadar güzel Anadolu lezzetleri varken ne diye Türk yemek kültüründe on gramlık yeri olmayan hindi ile girelim?

Hindinin Anavatanı Neresi? Nereden Geldi?

Turkey sözcüğünün tarihçesine bakacak olursak, bir başka kümes hayvanına ve uluslararası ticaret yollarına dayanıyor. Beç tavuğu (Nomida meleagris) Madagaskar'dan Avrupa'ya Osmanlılarla ulaşıyor, o zamanlar Türk olarak adlandırılan yakın doğulu tüccarlar tarafından dağıtılıyordu. İşte bu yüzden İngilizler Beç tavuğuna, Turkey demişler (yıl 1541).

Gerçek hindi ise (Meleagris gallopavo) Orta Amerika kökenlidir. İlk kez Meksika bölgesinde Aztekler tarafından evcilleştirilmiş ve işgalci İspanyollar tarafından 1523'te İspanya'ya getirilmiştir. Daha sonra Kuzey Afrika ve ve Türkiye diğer bir ifade ile Osmanlı coğrafyası üzerinden Avrupa'ya yayılmıştır. Bu dönemde Kuzey Afrika'nın Osmanlı egemenliğinde olduğunu unutmayalım. İngilizler bu kuşu Beç tavuğunun bir türü sanmışlar ve ona da aynı adı vererek Turkey demişlerdir (yıl 1555).

Başka bir Etimoliji uzmanı İsmet Zeki Eyüboğlu, hindinin Amerika doğumlu olduğunu, önce Doğu ülkelerine taşındığın, Türkiye ve Osmanlıya Hindistan üzerinden geldiğini 'Hindi' diye anıldığını savunmaktadır.

Amerika'da Şükran Günü'nün Kahramanı
Amerikalılar hindiyi kasım ayının son haftasında 'Şükran Günü' adıyla kutladıkları günde geleneksel olarak pişirip yerler. Birkaç ülke daha yılbaşında hindi pişirir. Anadolu coğrafyasında hindinin karşılığı tavuk veya kaz etidir, hatta ördek eti bile hindiye göre daha çok bilinir.

Tavukları Pişirmişem
Tavuk ise Moğolca 'tauguk' sözcüğünden Türkçe'ye 'tağuk' olarak geçmiş bir kelimedir. Ülkenin birçok yerinde hala 'tağuk' diye söylense de resmen 'tavuk' olmuş durumdadır. Çinliler tarafından evcilleştirildiği söylenen tavuk, tarihin her döneminde gastronomi menülerinde yer almış yüzlerce değişik pişirme yöntemi ve tarifi olan bir lezzettir.

Tavuk mu Hindi mi?
On sekizinci yüzyılda Teşrifatçı Naim Efendinin hazırladığı 'Kırma Tavuk Kebabı' Osmanlı Sarayının en beğenilen yemeklerindendir. Sarayda çok sayıda çerkez cariye bulunması sebebiyle de 'Çerkes Tavuğu' sarayda en çok yapılan tariflerden biridir.

Tavuk Bursa kültüründe de önemli bir yere sahiptir ki; birçok yörede olmayan gelin alma ritüelinin başında 'Tavuk Alma' töreni gelir. Yıllar önce bir çobanın bütün tavuğu ahşap çubuğa geçirip etrafında ateş yaktığı tenekenin içinde pişirmesiyle yöresel yemek haline gelen, 'Tenekede Tavuk Kebabı' da ülkemizde bir festivale bile konu olmuştur. Her yıl binlerce kişinin katıldığı festivallerde tavuk yemekleri yapılır.

Yılbaşında tavuk mu, hindi mi, kuzu eti mi yersiniz bilemem ama, Yılbaşında güzel ve mutlu sofralar ve ağzımızın tadının bozulmadığı bir yeni yıl dilerim.