Yaz mevsiminin sevilen meyveleri arasında yerini alan karpuz, sıcak havalarda çok fazla tercih ediliyor. Ancak karpuzun gizli bir tehlikesi bulunuyor. Peki, karpuz neden zehirler?
SEMA ÜSTÜNTAŞ / BURSADA BUGÜN
Yüzde 90'ından fazlası sudan oluşan karpuz, şifa deposu olarak zararsız görünse de uzmanlar, karpuz zehirlenmelerine karşı dikkat edilmesi konusunda uyarıyor. Karpuz yedikten yaklaşık 2 saat sonra mide bulantısı ve krampları, kusma, baş dönmesi ve ateş basması gibi belirtilerle karşılaştıysanız karpuz zehirlenmesi yaşıyor olabilirsiniz.
İşte detaylar...
KARPUZ ZEHİRLER Mİ?
Karpuzun, C vitamini başta olmak üzere vitaminler ve mineraller açısından zengin, serinletici ve çok faydalı bir meyve olduğunu söyleyen NEV Sağlık Grubu'ndan Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Mustafa Özel, "Karpuzun kan basıncını düzenlemeden saç hücreleri desteklemeye kadar birçok faydası vardır. Peki yazın vazgeçilmez meyvesi karpuz zehirleyebilir mi? Evet. Maalesef bu durum söz konusu olabiliyor. Nasıl? Gelin birlikte inceleyelim. Karpuz zehirlenmesi, özellikle yaz aylarında sıkça karşılaşılan bir sağlık sorunudur. Bu durum genellikle karpuzun yetiştirilme ve saklanma koşullarına bağlı olarak gelişir. Karpuz sağlıklı, keyifli bir meyvedir ama uygun saklama koşulları ve güvenilir kaynaklardan temin edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına hatta salgınlara yol açabilir" dedi.
KARPUZ NEDEN ZEHİRLER?
Karpuzun kendisinin zararlı olmadığını belirten Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Mustafa Özel, "Ancak oda sıcaklığında uzun süre bekletilirse, hijyensiz koşullarda kesilirse, tarımda kimyasal gübre ve ilaçlar aşırı kullanılırsa, bu serin lezzet bir anda zehirli bir tehdide dönüşebilir. Normal kesilmiş bir karpuz uzun süre oda sıcaklığında kalması sonucu Salmonella, E. Coli gibi bakteriler üreyebilir. Bu durumun belirtileri karın ağrısı, ishal, bulantı, kusma, ateş gibi semptomlar olabilir. Karpuz ile ilişkili Salmonella ve E. Coli kaynaklı ciddi salgınlar daha önce rapor edilmiş. Öyle ki ABD'de 1973-2011 yılları arasında bildirilen 34 salgının 13'ü karpuz kaynaklı imiş ve en sık etken Salmonella imiş (Bennett et al., 2015). Yine 2021'de İngiltere'de önceden kesilmiş ithal karpuzlar, E. coli O157:H7 salgınına yol açmış (Chalmers et al., 2023).
Diğer salgınlar ise şöyle;
* Yeni Zelanda'da Salmonella Salgını (2009): Gisbornebölgesinde, yol kenarında satılan karpuzların tüketimiyle ilişkilendirilen Salmonella Typhimurium salgını yaşanmış. Çevresel incelemelerde, paketleme alanında fare dışkısı ve kuş yuvaları tespit edilmiş.
* Suudi Arabistan'da Engelli Kurumunda Salgın (1998):Medine'deki bir rehabilitasyon merkezinde, karpuz suyunun tüketimi sonrası 125 kişide Salmonella Enteritidis enfeksiyonu görülmüş. İncelemelerde, karpuzların kesiminde kullanılan bıçak ve tahtaların daha önce çiğ tavuk kesiminde kullanıldığı belirlenmiş.
* ABD'de Melon Kaynaklı Salgınlar (1973-2011): Bu dönemde, karpuz da dahil olmak üzere melon türleriyle ilişkilendirilen 34 salgın rapor edilmiş. Bu salgınlarda 3.602 kişi hastalanmış, 322 kişi hastaneye kaldırılmış ve 46 kişi hayatını kaybetmiş.
* Pestisit Zehirlenmesi (1987): ABD'de, aldikarb adlı pestisitle kontamine olmuş karpuzların tüketimi sonucu 264 kişi zehirlenmiş, 61 kesin vaka tespit edilmiş" ifadelerini kullandı.
BEBEKLER VE BAĞIŞIKLIĞI ZAYIF BİREYLER DİKKAT!
Uzman Dr. Mustafa Özel, konuşmasını şu şekilde noktaladı:
"Japonya'da yapılan bir çalışmada ise taze kesilmiş karpuz örneklerinin %20'sinde fekal E. coli tespit edilmiş. Bu durum, kesim ve saklama koşullarının önemini vurgulamaktadır. Salmonella ve E. Coli gibi bakteri kaynaklı zehirlenmeler karpuzda olduğu gibi diğer taze meyve ve sebzelerde de sık karşılaştığımız bir durum. Yapılan araştırmalar, özellikle yaz aylarında Salmonella ve E. coli gibi bakteri kaynaklı zehirlenmelerin daha çok taze meyve ve sebzelerden kaynaklandığını gösteriyor.
Kimyasal Tehlike: Nitrat ve Tarım İlaçları
Bazı üreticiler karpuzları erkenden büyütmek için azotlu gübreleri aşırı kullanabiliyor. Bu durum, karpuzda nitratbirikimine neden oluyor. Sindirim sisteminde nitrite dönüşen bu bileşikler, özellikle bebeklerde, yaşlılarda ve bağışıklığı zayıf bireylerde toksik etki yaratabiliyor.
* Nitrat ve Nitrit Birikimi: Dünya genelinde yapılan bir meta-analiz, aşırı gübre kullanımının meyvelerde nitrat ve nitrit birikimine yol açtığını göstermiştir. Bu bileşikler, özellikle bebekler ve bağışıklığı zayıf bireyler için toksik etkilere neden olabilir.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
* Karın ağrısı, ishal, kusma
* Baş dönmesi, halsizlik
* Şiddetli durumlarda ateş, dehidratasyon, bilinç bulanıklığı
RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
* Kesilmiş karpuzun uzun süre oda sıcaklığında bekletilmesi
* Hijyenik olmayan koşullarda kesim ve saklama
* Tarımda aşırı gübre ve pestisit kullanımı
* Açıkta satılan dilimlenmiş karpuzların tüketimi
NASIL KORUNURUZ?
* Karpuzu kesmeden önce ve sonra ellerinizi yıkayın.
* Karpuzu temiz, hijyenik bir yüzeyde kesin.
* Kesilmiş karpuzu hemen tüketin veya buzdolabında saklayın.
* Açıkta satılan dilimlenmiş karpuzları tüketmekten kaçının.
* Karpuzun iç yüzeyinde jelimsi yapı, ipliksi uzama veya kötü koku varsa tüketmeyin.
NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURMALI?
* 2-3 günden fazla süren yoğun ishal, ateş halsizlik varsahekime başvurulmalıdır.
* Küçük çocuklar, yaşlılar, hamileler veya bağışıklığı baskılanmış bireylerde semptomlar varsa erken müdahale önemlidir.
"KARPUZ MASUM AMA KOŞULLAR DEĞİL"
Karpuz sağlıklı bir meyvedir. Ancak bazı durumlardatüketilirken dikkat edilmesi gerekir. Örneğin şeker hastalığı, böbrek yetmezliği gibi hastalıkları olan bir kimsede şeker dengesizliği veya potasyum fazlalığı gibi sorunlara yol açabilir. Ayrıca karpuz hijyenik olmayan koşullarda kesilir, açıkta bekletilir ya da kimyasal gübreyle yetiştirilirse sağlık açısından ciddi riskler doğurabilir. Serinlemek isterken "serin bir tehlikeye" maruz kalmamak için bilinçli tüketim şart!"
Sağlık, 2025.06.08 16:29