Mirasınızı istediğiniz kişiye bırakabilir misiniz? Hukuktaki sınırlar

Gündelik hayatta en sık karşılaşılan miras hukuku sorulardan biri şudur: Bir kişi gerçekten tüm mal varlığını dilediği kişiye bırakabilir mi ?

Kimi zaman aile içi anlaşmazlıklar, kimi zaman çocuklarla yaşanan kırgınlıklar, kimi zaman da bir kişiye duyulan minnet duygusu, mirasın başka birine bırakılmasını gündeme getirir. Ancak miras hukuku, "mülkiyet hakkı" ile "kanuni mirasçıların haklarının korunması" arasında ince bir denge kurar. Bu nedenle herkes, sandığının aksine, malvarlığını istediği gibi pay edemez; bazı yakınların miras üzerindeki hakları kanun tarafından güvence altına alınmıştır. Şöyle ki;

Kişiler, "mirasçı atama" veya "vasiyetname düzenleme" suretiyle istediği kişilere mal bırakabilirler. Ayrıca miras bırakan, sağlığında mülkiyet hakkına dayanarak hukuki işlem ile istediği kimseye malını devredebilir. Miras bırakanın ölmeden önce bu şekilde hukuki işlemle mal devretmesine "sağlar arası kazandırma" denmektedir. Türk Borçlar Kanununa uygun şekilde yapılan devirler hukuken de geçerlidir.

Fakat hukukumuzda miras bırakanın, miras kalan mallar üzerindeki tasarruf hakkında sınırlama söz konusudur. Miras bırakan bu mallar üzerinde tasarrufta bulunurken bu sınırlara uymak zorundadır. Belirli mirasçıların kanunla güvence altına alınmış saklı payları vardır. Saklı pay dışında kalan bölüme ise "tasarruf edilebilir kısım" denir ve miras bırakan bu kısım üzerinde dilediği şekilde tasarrufta bulunabilir. Başka bir deyişle muris yani miras bırakan, saklı paylı mirasçıların haklarını zedelememek koşuluyla malını istediği kişiye bırakabilir.

Kanun, mirasçılar arasında hakkaniyetin sağlanması ve belirli yakınların mirastan tamamen mahrum bırakılmasını önlemek amacıyla "saklı pay" kurumunu düzenlemiştir. Bu kurum sayesinde, mirasçıların kanunen güvence altına alınmış payları korunur.

Saklı paylı mirasçılar ise şunlardır:

• Murisin altsoyu,
• Murisin sağ kalan eşi,
• Murisin anne ve babası,

Yani miras bırakan kişi, saklı paylı mirasçıların haklarını zedelemeden malvarlığını dilediği kişiye bırakabilir. Örneğin; bir baba ölmeden önce mirasını yalnızca bir çocuğuna bırakmak istiyorsa, diğer çocukların saklı paylarını ihlal etmediği sürece bu mümkündür. Ancak burada önemli olan, yapılan tasarrufun mal kaçırma (muris muvazaası) amacı taşımamasıdır; aksi halde yapılan devir hukuken geçersiz sayılabilecektir.

Peki, miras bırakan kişi tüm malvarlığını diğer mirasçıların saklı paylarını dikkate almadan tek bir mirasçıya bırakırsa ne olur ? Saklı payları ihlal edilen mirasçılar hangi haklara sahiptir ? Bu soruların yanıtlarını ve yapılabilecek hukuki işlemleri bir sonraki yazımda ayrıntılarıyla ele alacağım.