Uzayda mahsur kalan astronotlar döndü

ABD'li astronotlar Suni Williams ve Butch Wilmore, Boeing uzay araçlarının teknik sorunlar yaşaması nedeniyle Haziran ayından bu yana Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (ISS) mahsur kalmıştı.

Uzun süren bekleyişin ardından, ikili ve diğer iki astronot yaklaşık 17 saat süren bir yolculuğun ardından Florida'nın Körfez Kıyısı açıklarında suya iniş yaptı. 

Gemiye alınan kapsülden ilk olarak mahsur kalan astronotlara eşlik eden NASA astronotu Nick Hague ile Rus kozmonot Alexander Gorbunov yürüyerek çıkış yaptı.

Astronotlar Suni Williams ve Butch Wilmore ise indirildikten sonra sedye ile sağlık kontrolüne alındılar. 

SAĞLIK SORUNLARI RİSKİ VAR

Ancak uzun süre uzayda süzülmenin ardından Suni ve Butch, dünyaya döndüklerinde biraz farklı görünebilir ve hissedebilirler. Bunlardan biri, oldukça rahatsız edici olabilen ve basitçe 'bebek ayakları' olarak bilinen bir durum.

BEBEK AYAĞI NEDİR?

Dünya'da yürürken, insanların ayak tabanları sürekli baskı ve sürtünmeye maruz kalır. Bu da ayak derisinin zamanla kalınlaşmasına neden olur ve ayakları aşınmalara, rahatsızlıklara ve acıya karşı korur. Ancak uzayda yerçekimi olmadığı için, yürüyüş yapamayan astronotların ayak tabanları neredeyse hiç baskıya maruz kalmaz.
 

"DERİ YAVAŞ YAVAŞ DÖKÜLÜR"

Eski NASA astronotu Leroy Chiao, konuyla ilgili NewsNation Prime'a verdiği röportajda, "Altı ay ila bir yıl içinde ayaklarınızdaki kalın ve nasırlı deri yavaş yavaş dökülür" dedi. Sert derinin soyulmasının ardından ayakların genellikle yumuşak ve hassas kaldığını belirten Chiao, "Dünyaya döndüğünüzde adeta bebek ayaklarına sahip oluyorsunuz" ifadelerini kullandı.

Ayakların yeniden sertleşmesi ve dayanıklılık kazanması haftalar hatta aylar sürebilir. Bu süreçte yürümek rahatsız edici ve hatta acı verici olabilir.

Chiao ayrıca, "Denge sisteminiz bozulduğu için kendinizi mide bulantısı hissiyle birlikte biraz hasta gibi hissedebilirsiniz. Bana sorarsanız, grip olmuş gibi hissettiriyor ve normal hissetmek birkaç hafta alıyor" ifadelerini kullandı.

Bir diğer eski NASA astronotu Terry Virts ise Dünya'ya ayak bastığında hissettiklerini "Gerçekten ağır bir baş dönmesi yaşıyor gibiydim" ifadeleriyle açıkladı ve dengesini geri kazanmakta zorlandığını söyledi.

ASTRONOTLAR BAŞKA HANGİ YAN ETKİYLE KARŞILAŞIYOR?

Yerçekimi ortamında yaşamak üzere gelişen insan vücudu, uzun süre yerçekimsiz ortama maruz kalınca denge duyusu, kas kütlesi ve hücre üretimi gibi bedensel işlevlerde problemlerle karşılaşıyor.

Bu yüzden astronotlar Dünya'ya döndüklerinde, yerçekimi ile tekrar karşılaşmaları nedeniyle ciddi baş dönmesi yaşayabilirler. Yerçekimsiz ortamda uzun süre kalmak, Dünya'da günlük hayatta kullanılan kasların çalışmasını engeller. Örneğin, yürümek için bacakların ya da dik durmak için boyun ve sırt kaslarının kullanılması gerekmez.

Bu nedenle, insan vücudu kullanılmayan kasları gereksiz bularak zamanla parçalamaya başlar. Bu sürece kas atrofisi (kas kaybı) denir.

KALPLERİ KÜÇÜLÜYOR

Ayrıca, yerçekimsiz ortamda uzun süre vakit geçiren astronotların kalpleri bir miktar küçülebilir çünkü vücut, kanı pompalamak için eskisi kadar fazla çaba göstermeye ihtiyaç duymaz. Bunun yanında, astronotların vücut sıvıları yerçekimsiz ortamda farklı şekilde hareket ettiğinden, göz sinirine baskı yaparak görüşü bulanıklaştırabilir.

Bunlara ek olarak, uzun süreli izolasyon ve küçük bir alanda kapalı kalmak psikolojik etkilere neden olabilir, kaygı ve depresyona yol açabilir.

ASTRONOTLAR NASIL İYİLEŞİYOR?

Dünya'ya dönen astronotlar, fiziksel ve psikolojik değerlendirmelerden geçer. Ardından güçlendirme antrenmanları, kardiyovasküler egzersizler ve psikolojik destek içeren kapsamlı bir rehabilitasyon süreci başlar.

Çoğu astronot zamanla tamamen iyileşir. Ancak, bazıları uzun vadeli etkilerle karşılaşabilir.

9 AY MAHSUR KALDILAR

Williams ve Wilmore, 5 Haziran 2024'te Boeing'in yeni Starliner kapsülüyle bir haftalık test uçuşu için ISS'ye gönderilmişti.

Ancak Starliner'da çıkan teknik arıza nedeniyle iki astronotun dönüş tarihi ertelenmiş, NASA da kapsülün boş dönmesi direktifini vermişti.

Yaklaşık 9 aydır ISS'de mahsur kalan Wilmore ve Williams'ın yerine geçecek yeni mürettebat, 16 Mart'ta Space X'in Dragon kapsülüyle ISS'ye ulaşmıştı.

Güncel, 2025.03.19 08:25