Hazineden hangi parti ne alıyor, hepsi almalı mı?

Televizyonlarda dün akşam görmüşsünüzdür. 2022 yılı bütçesinin nihai görüşmeleri başladı. Hem de hararetli bir şekilde. 

17 Aralık tarihine kadar bütçenin tamamına ilişkin görüşmelerin ve oylamanın bitirilmesi planlanıyor. 

Her gün bir ya da iki bakanlığın bütçesinin görüşüleceği süreçte tabii ki siyasi parti liderleri ve ilgili bakanlar da konuşmalar yapıyor. 

GERGİN BAŞLADI

Bu çerçevede dün akşam CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun konuşması ile görüşmeler beklendiği gibi yüksek tansiyonla ve tartışmayla start aldı. 

Artan döviz kurları ve zamlar nedeniyle bütçe gerçekliğinin planlamasının ciddi oranda eridiği ve gelecek yıl bu rakamların bir çok konuda yetersiz kalacağı yönünde eleştiriler de var. 

Bu konuyu zaten uzmanlar yeteri kadar değerlendiriliyor. Ama bir başka konu var ki; o da seçimler yaklaşırken siyasi partilerin devletten ne kadar hazine yardımı alacağı. 

Çünkü bütçe de konuşulacak kalemlerden bir tanesi de bu. 

DEV RAKAMLAR

Büyük Birlik Partisi Genel Başkanı Mustafa Destici geçenlerde bu konuda ilginç bir çıkış yaptı. Destici, 'Hazine yardımı kaldırılsın, para bütçe de kalsın' dedi.

Ardından da aynen şöyle devam etti; 

Devlet 5 siyasi partiye

2021 yılı için 580 trilyon...., 

2022 yılı için %36 artışla 800 trilyon ve...,

2023 seçim yılı, seçim yardımıyla birleşince 2.5 katrilyon verecek...'

KURAL NE? 

Normalde, siyasi partiler faaliyetleri için bağış, aidat, emlak gelirleri ve parti etkinliklerinden gelen parayı kullanabiliyor. Fakat tabii ki bunlar yetersiz kalıyor.

Türkiye'de 1965'den bu yana devlet siyasi partilere destek veriyor.

Siyasi partiler kanuna göre kural şu; en son parlamento seçimlerine katılmış, genel barajı aşmış partilere toplamda her yıl o yılki genel bütçe gelirlerinin 5 binde ikisi oranında ödeme yapılıyor. 

Ayrıca, yüzde 10 barajın altında kalsa da, yüzde 3'ten fazla oy alan partilere de en düşük yardımı alan partiyle orantılı olarak destek veriliyor. Seçim yılında bu oran 3 katına fırlıyor. Partilere yapılacak yardımın miktarı ise son genel seçimde oy oranlarına göre oluşturuluyor. Yani, partilerin genel seçim sonrasında, YSK'nın ilan ettiği toplam geçerli oy sayıları ile orantılı olarak bölüştürülmesi ile paylar oluşuyor. 

Mesela; önümüzdeki yıl yaklaşık olarak; 

    •    AK Parti 280 milyon
    •    CHP 149 milyon
    •    HDP 77 milyon
    •    MHP 75 milyon lira
    •    İYİ Parti 65, 5 milyon lira alacak.

DAHA DA KATLANACAK 

Erken seçim olması halinde partiler bu miktarların 3 katını alacak. Öyle bir durumda partilere ayrılacak ödenek 2 milyar lirayı aşacak.

Peki 2021'de bu rakamlar nasıldı? 

Yardımın 209 milyon 304 bin liralık kısmı son genel seçimde yüzde 42,5 oy alan AK Parti'ye, 111 milyon 369 milyon lirası yüzde 22,6 oy alan CHP'ye, 57 milyon 550 bin lirası yüzde 11,7 oy alan HDP'ye, 54 milyon 588 bin lirası da yüzde 11,1 oy alan MHP'ye ödendi. 

Dediğimiz gibi, Siyasi Parti yardımlarından genel seçimlerde yüzde 3'ten fazla oy alan partiler de pay alıyor. Bu çerçevede, son genel seçimde yüzde 9,96 oy alan İYİ Parti de, barajı aşan partilerden ayrı hesaplanan, 48 milyon 979 bin liralık Hazine yardımını almaya hak kazanmıştı. 

PEKİ YA DİĞERLERİ? 

Evet mali tablo böyle. Şimdi bu istenen şartların altında kalan siyasi partiler ya hazine yardımının tamamen kesilmesini ya da kendilerine de bu pastadan pay verilmesini istiyorlar. 

Peki dünyada bizdeki gibi devletten yardım alan siyasi partiler var mı? Almanya'dan İngiltere'ye Finlandiya'dan Fransa'ya kadar dünyada bunun örneklerini görmek mümkün. 

Ancak daha esnek ve tüm siyasi partilere hazine yardımı verebilmenin en azından belirli ölçülerde önünü açan adil sistemler dikkati çekiyor. 

Sonuçta hazineden verilen bu pay milletin parası. Doğal olarak millet de kendi vergilerinden oluşturulan bütçeden kendi desteklediği partilere de belirli oranlarda bir destek verilmesini bekleyebilir. 

Tabii ki devletin yaptığı bu destek sonrasında, harcamalar da devletin ilgili kurumları tarafından takip edilmeli.

Üzerinde çalışılan ve büyük ihtimalle bahar aylarında gündeme gelmesi beklenen yeni siyasi partiler yasasında bu hazine yardımının nasıl yapılması gerektiğine dair küçük partilerden de teklifler var. Kendilerine de pay istiyorlar.

Bakalım bu kez büyük siyasi partiler, bu küçük siyasi partilerden gelen, 'kendilerine de hazine yardımının en azından belirli oranlarda verilmesini isteyen teklife' kulak verecekler mi? 

Sizce?