Suriye umut ve belirsizlikler denizi

Kimsenin tahmin edemediği bir hızla ve hala detayları tam anlaşılamayan bir sihirli formül ile Suriye'de Muhalifler, Halep'te başlattığı operasyonu 12 günde tamamlayarak Şam'a girdi.

Bundan sonrası belirsizliklerle dolu olsa da tarihi bir başarı. 61 yıllık Baas Rejimi 288 saatte devrildi. 2011'de başlayan iç savaş sonrası Suriye halkı için yeniden umut doğabilir. Ama aceleci hayalci de olmamak lazım. 

Anlaşılan o ki, HTŞ öncüiüğündeki muhalif koalisyon ordusu, aslında dev aktörlerin oluşturduğu bir üst koalisyonun desteğiyle de haftalar öncesinde gideceği yolu çoktan çizmiş. 

Çünkü; Yol boyunca, ne yapar diye merak edilen Esad'ın ordusunun neredeyse sıfır direnişiyle karşılaştı ve büyük mutlu sona ulaştı. Muhalif ordu, öncesinde hem bölgesel dengeleri, hem de muhtemel sorunları da analiz etmiş. Ya da ettirilmiş. Doğru dürüst varlık göstermeyen hatta kaçan Suriye rejimi ordusunun bıkkınlığı ve çözülmesi bile çalışılmış. Herşey saat gibi tıkır tıkır çalıştı. Reuters'a göre, harekat öncesinde Türkiye'ye de, 'Esad için siz elinizden gelen çağrıları yaptınız, artık bize güvenin ve engel olmayın' ricasında bile bulunulmuş. 

Evet hepimizln bildiği gibi Beşar Esad, eşi ve çocuklarıyla sığınma teklif eden Rusya'ya kaçtı. Yüzbinleri katleden Esad, şimdi Rusya'da kendisi mülteci durumuna düştü Bu dünyada yaşattıklarınızı yaşamadan ölmezsiniz derler. Tıpkı Esad'ın başına gelen gibi. İlahi adalet bu olsa gerek. 

ÇOKLU YAPI 

Tabii ki zamanla resim daha da netleşecek. Ancak burada önemli olan bugün itibarıyla Esad gittikten sonra yönetimi ele geçen muhaliflerin ne şekilde bir görev paylaşımı yapacağı. HTŞ çok etkin olsa da 15'den fazla destek veren örgüt ve yapı da yeni oluşumda 'biz de varız diyecektir. İçlerinde ılımlılar da radikaller de var. Kurulan geçici ve İdlib kökenli hükümete baktığımızda ilk aşamada şu an bize yakın isimler görünmüyor. 

Bu yeni geçici hükümet veya yapının uluslararası camia ile hangi ülkelerle nasıl bir işbirliği geliştireceği ve tabii ki Türkiye'nin de bu süreçte belirleyici rolünün ne olacağı çok kritik. 

Bütün bunlar yaşanırken, Münbiç ve Tel Rıfat'ta da Suriye Milli Ordusunun MİT ve TSK kontrolünde ayrı bir koldan YPG-PYD terör eksenine karşı bir operasyon başlattığını da hatırlatalım. Bu bölgeler kontrol altında. Bizim için hayati önemde. Ama hala, Suriye haritasında neredeyse 1/3'lük alanda hakimiyetleri var. 

Çünkü, Esad rejiminin devrilmesi sonrasında Türkiye karşıtı bu terör unsurları bu alan boşluklarını doldurmak isteyecek, Amerika ve İsrail'le de işbirliği yaparak yeni adımlara kalkışacaktır. Gelişmeler de onu gösteriyor. 

Bazı istihbari bilgilere göre, teröristler son gelişmeleri, 'Acaba burada özerk bir Kürt devleti kurulabilir mi' şeklinde hayalperest yaklaşımlarla değerlendirmeye şimdiden başlamışlar bile. 

Ancak emin olun Türkiye Cumhuriyeti Devleti bu konuda zerre taviz vermeyecektir. Şu an alanda, Türkiye'nin en iyi saha ekiplerinin olduğunu ve muazzam bir askeri gücünün bulunduğunu özellikle hatırlatalım.

HERKES ALARMDA 

An itibarı ile; Şam'daki dengeler çok kaygan ve belirsiz. Amerika, Rusya, İsrail, İran ve diğer tüm ikincil aktörler alarma geçmiş durumda.

Herkes oluşacak yeni yönetimde söz sahibi olmak ve kendi menfaatine hizmet edecek bir yapının oluşması için mesai harcıyor. Görünen, çözüm ne olursa olsun kısa vadede kimsenin tam istediği olmayacak ve herkes yeni yapıda belli bir yüzdeye sahip olacak. Bu da önümüzdeki dönem için daha karmaşık bir siyasi sürecin bizi beklediğine işaret ediyor. 

İSRAİL SORUNU 

İsrail ise Suriye'nin güneyini kontrol altına almak için elinden geleni yapıyor. Şam ve civarında bazı kritik kimyasal tesisleri  bombaladığı biliniyor. Ancak asıl kritik olan Golan Tepelerini tamamen işgal etmek için dün gece itibari ile adımlar atmaya başlaması. Şam'da kendisini rahatsız edecek bir yapı görmesi halinde burayı siviller dahil bombalamaktan çekinmeyecek İsrail, bir yandan bunları yaparken öte yandan da Türkiye karşıtı terör gruplarını Suriye'de bir şekilde desteklemek için elinden geleni ardına koymayacaktır. Bugün gelen son haberlerde, 250 hedefi vuran İsrail'in Şam'a doğru yürüdüğü haberleri de bugün itibarı ile dikkat çekiyor. Bunu, istemediği bir yönetim olursa müdahale ettiği anlamına da gelebilir. 

İRAN 

Rusya ile birlikte Esad'ın gidişi ile en büyük hayal kırıklığına uğrayan diğer önemli ülke de İran. İddialara göre, Esad, Tahran'a da davet edilmiş. Ancak, Esad, bu teklifi orada can güvenliği olamayacağı yönünde bir endişeyle reddetmiş. Devrim Muhafızları Karargâhında İran'ın misafiri iken katledilen Hamas'ın Lideri Hamaney hatırlanınca bu kararın doğru olduğu görülüyor.. İran bundan sonra oluşacak yeni hükümet veya yapıda ne şekilde yer alabileceğine bakacak. Ülkede Esad'ın da içinde olduğunu Lazkiye merkezli nüfusunun haklarının korunması çerçevesinde destekçi olmak için elinden geleni yapacaktır. Tahran ek olarak paramiliter gruplarla, Esad yandaşlarını da perde arkasında destekleyecektir. İran molla yönetimi bugünlerde dengeleri gördükten sonra adımlar atacaktır. Ülkede halen, 'Sıra bizde mi' korkusu da mevcut. 

RUSYA 

Okullarda bize öğretilen, Rusya'nın en büyük hayali olan 'sıcak denizlere inmek' meselesi, 2011'de başlayan Suriye'de iç savaş ile bir anda gerçeğe dönmüştü. 

Suriye'nin davetiyle gelen Rus ordusu, Doğu Akdeniz kıyılarında ve iç bölgelerinde iki üssün (Tartus ve Hmeymim) kontrolünü ele almıştı. Şimdi bu yeni durum ile Rusların pozisyonlarını korumaktan başka öncelikleri yok. Buna Amerika Birleşik Devletleri ve diğer batılı ülkeler, Ukrayna'yla da savaşı dikkate aldığımızda ne kadar izin verebilir orası muamma. Menfaatler çakıştığında Rusya burayı terk etmemek için elinden gelen ayak diretmeyi yapacaktır. 

Tabii bir de ellerinde, kendilerine sığınmacı olarak gelen Esad ve ailesi kartı var. Daha doğrusu iddia bazında da olsa, Esad'ın çok büyük servetinin nereye park edeceği de büyük merak konusu.  Sadece Moskova'da 19 dairesi var. 

Suriye muhalif ordusunun Halep'ten başlayan ve Şam'da biten yolculuğunda batıdaki, Doğu Akdeniz kıyılarına Lazkiye ve buradaki Rus üslerine hiç sapmamış olması da dikkatlerden kaçmamalı. Bu da, Esad'ı destekliyormuş gibi görünen Rusya'nın aslında perde arkasında HTŞ önderliğindeki bu muhalif ordu'yla da görüştüğü ve herkesi menfaatleri doğrultusunda idare ettiğini gösteriyor. Rusya'nın bu dönemde Türkiye'ye yönelik örtülü göndermelerindem de endişeliyiz. 

FIRSATLAR DA OLACAKTIR 

Bütün bunlar yaşanırken, Türkiye'nin bu dönemde önemi giderek artacaktır. Ankara'sız bir çözüm olmayacağını bölgede herkes biliyor. Ayrıca şu an çok erken olsa da bölgede de yeniden hareketlenecek sınır kapıları, yeniden imar ve hayatın normale döndürülmesi anlamında Türkiye merkezli ticaret artacaktır.

MÜLTECİLER NE OLACAK? 

En çok konuşulan konulardan bir tanesi de, Türkiye'deki milyonlarca Suriye'nin geri dönüp dönmeyeceği. Mantıken işler normale döndükçe dönmeleri beklenir. Biraz biraz da başladı. Ancak kısa sürede büyük dönüşler olmasını beklemek de acelecilik olabilir. Türkiye'deki Suriyeliler de, başka ülkedekiler de önce taşların ülkelerinde yerine oturmasını bekleyecektir. Ayrıca Türkiye'de  11 yılda artık düzenini, işini kuran burada belli bir düzene sahip olan Suriyelilerin ne şekilde dönüş planlarını gerçekleştireceklerini de görmek lazım. Bir de, İdlib'teki, 3 milyondan fazla Suriyelinin de kendi yaşam alanlarına dönmesi burada bize sınırdaki oluşan mülteci basıncını önemli ölçüde azaltabilir. Ümit edelim, daha fazla kargaşa olmasın ve buradaki basınç dağılsın. Çünkü Ankara için burası çok ciddi bir endişe kaynağı. Yani büyük bir gidiş beklerken yeni gelişler olmasın kaygısından bahsediyoruz.

İnşallah, herşey Türkiye'mizin hayrına olur. Ama her an herşeyin olabileceği bir dönem başladı artık.