Küresel borç ve borç kompozisyonunun düşündürdükleri

Küresel borç miktarına ilişkin gelişmeleri Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) verilerinden takip ediyoruz. IIF yılın her çeyreğine ilişkin küresel borç gelişmelerini "Küresel Borç Monitörü" raporunda yayınlıyor.

Son rapora göre 2022 yılı 3. Çeyreğinde küresel borç 6,4 trilyon dolar düşerek 290 trilyon dolara geriledi. Bu rakam 2022 yılının ilk çeyreğinde gerçekleşen rekor seviyenin yani 306 trilyon dolarlık rakamın altında.

Ayrıca küresel borcun ülkelerin toplam gayrisafi yurtiçi hasılasına oranı da %343'e geriledi. Bu orandaki düşüş 2021 yılının ilk çeyreğindeki zirve noktasından bu yana üst üste 6 çeyrektir düşüyor. Bu da 2021 yılına verisine göre 20 puan daha aşağıda bir seviyeye işaret ediyor.

IIF bu düşüşün nedeni olarak Fed'in faiz artışları sebebi ile güçlenen doları ve yavaşlayan tahvil satışlarını gösteriyor. Doların güçlenmiş olması yerel para birimleri cinsinden kredilerin ABD doları kullanılarak ölçüldüğünde daha küçük görünmesine neden oluyor.

Öte yandan küresel borçluluk seviyesinin kompozisyonu gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde farklılık gösteriyor.

Gelişmiş ülkelerde borç yükü ağırlıklı olarak kamu kesimi ve finansal sektörün üzerindeyken gelişmekte olan ülkelerde bu görevi reel sektörün üstlendiğini görüyoruz. Öte yandan bu kompozisyon pandemi ve savaş öncesinde de benzeri özellikler sergiliyor.

Durum böyle olunca para ve maliye politikalarında gelişmiş ülkeler ile gelişmekte olan ülkelerin farklı yollar izlemesi gerektiği ortaya çıkıyor. Gelişmekte olan ülkelerde borç yükünü üstlenmiş olan reel sektörün desteklenmesi elzem hale geliyor.

Gelişmekte olan ülkelerdeki reel sektörün bir borç krizine girmemesi ve bunun domino etkisi ile diğer ülkelere yayılmaması için söz konusu kompozisyonun çok dikkatli bir şekilde yönetilmesi gerekiyor. Bu bakımdan gelişmekte olan ülkelerdeki reel sektöre yönelik destekleyici para ve maliye politikalarının stratejik önemde olduğunu hatırlatmakta fayda var.