Gıda fiyatları hız keser mi?

Son zamanlarda herkesin gündemi enflasyon. Yıllık enflasyonun geldiği seviye ve önümüzdeki aylar için beklentiler tüm kesimler tarafından yakından takip ediliyor. Genel eğilim enflasyonun bir süre daha yüksek seyredeceği ve önümüzdeki Aralık ayından itibaren de baz etkisi ile biraz sakinleşeceği yönünde.

Enflasyon sepeti içerisinde en yüksek ağırlığa sahip grup %25,32 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubu. Dolayısıyla gıda fiyatlarındaki hareketler enflasyonun genel seyri açısından da önemli. Yani hem nihai tüketici hem de politika yapıcılar açısından en kritik konu gıda. Bir süreden bu yana gıda fiyatlarındaki artışlar yıllık enflasyonun üzerinde seyrediyor. Pek çok tüketicinin ağırlıklı harcamaları da gıda olduğu için gıda tarafındaki fiyat artışlarına daha fazla şahit oluyor ve bu durum da TÜİK'in ilan ettiği enflasyon ile kendilerinin karşı karşıya kaldıkları fiyat artışları arasında önemli bir fark olduğu algısına neden oluyor. Mesela son açıklanan Mart ayı enflasyonu %61,14 iken gıda ve alkolsüz içecekler grubundaki artış %70,33.

Peki gıda fiyatları hız keser mi? Bunun için öncelikle tarımsal girdi maliyetleri tarafındaki gelişmelere bir göz atmakta fayda var. TÜİK'in açıkladığı Şubat ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) verilerine göre, tarımda girdi fiyatları bir önceki aya göre %16,69 ve bir önceki yılın aynı ayına göre %80,99 artış göstermiş durumda.

Benzeri şekilde; çiftçinin üreterek piyasaya satışını yaptığı ürünlerin ilk el satış fiyatlarında zaman içerisinde meydana gelen değişimlerin oransal göstergesi olan Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi (Tarım-ÜFE) de fiyatlardaki artışa işaret ediyor. Tarım-ÜFE, 2022 yılı Mart ayında bir önceki aya göre %12,02 ve bir önceki yılın aynı ayına göre %84,11 artmış durumda.

Görünen o ki tarım ürünleri ve gıda fiyatlarındaki artışa bir süre daha şahitlik edeceğiz. Ancak belki bu fiyat artışlarının hızının azalacağı bir döneme girmiş olabiliriz. Zira geçen yıla görece olarak bu sene daha fazla yağış gördük ve mevsim koşulları ürün rekoltesinin artmasını sağlayacak şekilde gelişti. Yani özellikle meyve sebze tarafındaki ürün arz artışı fiyatlara olumlu yönde yansıyabilir. 

Aşağıdaki grafikte gıda enflasyonun aylık seyrini görüyorsunuz. Pandemi dönemi başlayıncaya kadar olan son 18 yılda gıda fiyatlarının her yıl yaz aylarına doğru belirgin şekilde düştüğünü görüyoruz. Her ne kadar son 2 yıl durum farklı gelişmiş olsa da 2022 yılı için gıda fiyat artışlarının hızının daha sakin bir seyir izleme ihtimalinin doğduğunu söyleyebiliriz. Grafikte gördüğünüz mavi çizgi aylık gıda enflasyonun belirgin şekilde hız kestiğine işaret ediyor. Bu arada hemen yeniden hatırlatayım. Enflasyonun düşmesi demek fiyatların düşmesi demek değil, fiyatların artış hızının yavaşlaması demektir.