Ekonomik daralmanın istihdam piyasasına etkileri...

Evvelki yazılarımın bir kısmında başta ABD ve AB olmak üzere diğer ekonomilerdeki yavaşlamanın giderek hızlandığını ve bunun da verilere yansımaya başladığını ifade etmiştim. Özellikle AB ekonomisindeki daralmanın bizi neden oldukça olumsuz etkileyeceğini karşılıklı dış ticaret verilerini kullanarak izah etmiştim. Bugün geldiğimiz noktada işlerin biraz daha kötüye doğru gittiğini gözlemliyoruz.

2022 yılının 3. Çeyreğine ilişkin olarak iş insanlarının büyük bir kısmı siparişlerdeki yavaşlamanın etkileri hissetmeye başladı. Özellikle AB ülkelerinin kışa girerken önceliklerini değiştirmesi ve enerji krizine bağlı olarak üretimde yaşanan daralma Türkiye'den yapılan ithalat tarafında siparişlerin azalmasına hatta bir kısmının iptal olmasına neden oluyor.

İhracatta öncü gösterge olarak kabul edilen uluslararası taşımalarda yükleme sayılarındaki düşüşün dikkat çekici seviyelere geldiğine ilişkin açıklamalar gelmeye başladı. Geçtiğimiz ay Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) Deniz Çalışma Grubu başkanı Cihan Özkal'ın bu konudaki tespitleri son dönemdeki verilerle de uyumlu. Özkal, sipariş iptalleri ve yeni siparişlerin geçtiğimiz dönemlere oranla azalmasına bağlı olarak navlun fiyatlarının düşmeye devam ettiğini söylüyor.

Siparişler tarafındaki gelişmeler bu şekildeyken ABD Merkez Bankası Fed ve Avrupa Merkez Bankası ECB'nin son dönemdeki politikaları da resesyon beklentilerini artırmaya devam ediyor. Enflasyonla mücadele kapsamında devam eden sıkılaştırıcı politikalar ekonomiler üzerinde baskı oluşturmaya devam ediyor.

Kuşkusuz bu olumsuz havadan etkilenen ekonomilerden birisi de Türkiye. Dış pazarın daralması ve ihracatçıların ifadesi ile kur karşısında TL'nin reel değerinin görece olarak yüksek olması PMI verilerine yansımaya devam ediyor.

Yukarıdaki grafikte de gözlemleyeceğiniz üzere Türkiye'nin PMI verileri ve 10 aydır düşüyor. Hatta son 8 aydır da 50 puanın altında. PMI verisi ekonomik büyüme tarafında öncü göstergelerden birisi olarak kabul ediliyor. Elbette tek başına anlamlı olmasa da diğer bazı verilerle eşleştirildiğinde PMI verisinin 50 puanın altında olması ekonomide daralma sinyali olarak değerlendiriliyor. Bu bakımdan verinin son 8 aydır 50'in altında seyretmesi konusunu dikkatle takip etmek gerekiyor.

Bu konuyu önemsememin sebebi ekonomik daralmanın istihdam piyasasına doğrudan yansıyor olması. Yani ekonomide daralma işsizlik verisinin artmasına neden olacak sonuçlar doğuruyor. Her ne kadar Türkiye ekonomisinin büyüme verileri pozitif gelmeye devam etse de olası yavaşlama sinyallerini yakından izlemek ve proaktif tedbirler almak gerekiyor.