Türkiye kazançlı çıkabiliyor mu?

Döviz yoksunu ülkeler için dış ticaret adeta ekonomik savaş alanı gibidir.

Bu alandan başarılı çıkmak için ihracatın ithalattan fazla olması gerekir.

Yani ticarette açık verirsen kaybeden, fazla verirsen kazanan oluyorsun.

Peki, ülke olarak kaybeden miyiz yoksa kazanan mıyız?

Tabloya TÜİK tarafından açıklanan dış ticaret endeksleri üzerinden bakalım.

2023 Ekim ayında bir önceki yılın aynı ayına göre, ihracat birim değer endeksi yüzde 0,1 artmış. İthalat birim değer endeksi ise, yüzde 12,7 azalmış.

Yani bir yılda ihraç ettiğimiz bir birim malın değeri yüzde 0,1 artarken, ithal ettiğimiz bir malın değeri yüzde 12,7 azalmış.

Bir birim malın ihracatından kazandığımız para yüzde 0,1 artarken, ithal ettiğimiz mala yüzde 12,7 az para ödemişiz.

Miktar endeksine baktığımızda ise,

2023 Ekim ayında bir önceki yılın aynı ayına göre, ihracat miktar endeksi yüzde 7,2 artmış.

İthalat miktar endeksi Ekim ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 15,3 artmış.

Şöyle ki; ülke olarak ihraç ettiğimiz malların miktarında sınırlı bir artış varken, ithal edilen malların miktarı önemli oranda artmış.

Dış ticaret rakamları açısından da değerlendirdiğimizde, Ekim ayında ihracatımızı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 7,4 artırarak 22 milyar 900 milyon dolara ulaştırabilmişiz.

Bu yılın ocak-ekim döneminde 210 milyar 100 milyon dolarlık ihracat rakamına ulaşılmış. Artış yüzde 0,3...

Ekim ayı itibarıyla son 12 aylık ihracat ise yüzde 0,7 artışla 254,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiş. Böylece, 2022 yılsonundaki 254,2 milyar dolarlık rakamın üzerine çıkmışız.

İthalat da ekimde yıllık bazda yüzde 1,3 artarak 29,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiş.

Dış ticaret açığımız ekim ayında bir önceki yıla göre yüzde 15 gerilemiş ve 6,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiş.

6,7 milyar dolarlık dış ticaret açığı demek, cari işlemler dengemiz de ekim ayında ya dengede olacak ya çok az miktarda açık ya da az miktarda fazla görünebileceğini işaret ediyor.

Cari işlemler dengesi ekim ayında 186 milyon dolar fazla verdi. Eylül ayında 1 milyar 880 milyon dolarlık cari fazla verilmişti.

Yılın 10 aylık döneminde 40,7 milyar dolarlık cari açık meydana geldi.

Son olarak...

Bir ülkenin dış ticaretten kazançlı çıkıp çıkmadığını anlayabilmenin en kestirme yolu dış ticaret hadlerine bakmaktır.

O halde Türkiye, dış ticaretten kazançlı çıkabiliyor mu?

Yoksa zarar mı ediyor?

İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan ve 2022 yılı Ekim ayında 75,2 olarak elde edilmiş olan dış ticaret haddi, 11,0 puan artarak 2023 yılı Ekim ayında 86,2 oldu.

Dış ticaret haddinde gerileme Ekim'de devam etti. Çünkü 2023 yılı Eylül ayında 86,3 olarak gerçekleşmişti.

Dış ticaret haddinin 100'ün üzerinde bulunması; dış ticarete konu malların baz yılına göre pahalıya satılıp, ucuza satın alındığı için ihraç eden ülke lehine bir duruma işaret ederken tersi durum ülke aleyhinde bir tabloya işaret ediyor.

Velhasıl dış ticaret haddinin 100'ün üzerinde bulunması, dış ticarete konu malların ihracat fiyatlarının ithalat fiyatlarına göre daha yüksek olduğunu gösterir.

Yani ancak 100'ün üstündeyse kazancı gösteriyor, fakat bizimkisi 100'ün altında.

Bir başka ifadeyle dış ticaret aleyhimize gelişmiş.

Sonuç ihracattan gurur duyuyoruz, fakat dış ticaretten kazançlı çıkamıyoruz.