Şaka gibi oran!

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ocak ayına ilişkin enflasyon verilerini açıkladı.

Piyasanın beklentisi yıllık enflasyonda yüzde 53,7; aylık enflasyonda yüzde 3,8 yönündeydi.

TÜİK, 2023 yılına hızlı giriş yaparak şaşırttı.

Enflasyon, yıla beklentilerin üzerinde bir artışla başladı.

Şöyle ki, ocak ayında tüketici fiyatları bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 57,68 arttı.

Yıllık değişime baktığımızda; Ocak 2021'de yüzde 14,97, Ocak 2022'de yüzde 48,69 ve Ocak 2023'de yüzde 57,68'e çıkmış oldu.

Ocak ayında enflasyon beklentiyi aşarak, aylık enflasyon yüzde 6,65 oranında gerçekleşti.

TÜFE'deki (Tüketici Fiyat Endeksi) aylık değişime baktığımızda; Ocak 2021'de yüzde 1,68 iken, Ocak 2022'de yüzde 11,10'a çıkmıştı.

Yıllık enflasyon yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 86,46 olurken, aylık bazda da Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 4,15 artış gösterdi.

Konut fiyatları, elektrik ve doğalgaz zamları da TÜİK'in sepetine yansıdı.

Konut fiyatlarındaki değişimin TÜFE hesabındaki ağırlığı yüzde 14.12'den yüzde 16.62'ye yükseltildi.

TÜİK'in tahminine göre hane halklarının elektrik ve doğalgaza harcadığı tutarın toplam içindeki payı yüzde 4,4'ten yüzde 6,5'e yükseldi.

Bir önceki yılın aynı ayına göre en az artış gösteren ana grup yüzde 24,24 ile giyim ve ayakkabı olurken, artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 77,22 ile sağlık oldu.

Öte taraftan tüketici fiyat endeksine ilişkin bülten sayfası normal koşullarda saat 10.00'da açıklanması gerekirken, ancak saat 10.30'da ulaşılabilindi.

Türk-İş tarafından hazırlanan Açlık ve Yoksulluk Sınırı Ocak 2023 araştırmasında dört kişilik bir ailenin yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 8 bin 864 liraya çıktı.

Gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı yani yoksulluk sınırı 28 bin 874 lira olarak belirlendi.

Bekâr bir çalışanın yaşama maliyeti ise, aylık 11.556,56 TL'ye yükseldi.

Gıda enflasyonu Ocak ayında aylık bazda yüzde 6,62 artarken, yıllık bazda yüzde 71'e yükseldi.

Tüm veriler en büyük tüketim kalemlerinden birisi olan gıdaya gelen zamlara kıyasla maaş artışlarının küçük kalması var olan hayat pahalılığını gözler önüne seriyor.

Bu durumda bireyler market, çarşı ve pazara alışverişe çıktıklarında mal ve hizmetleri daha pahalıya almak zorunda kalıyor.

Hatta geliri olmayan ve harcamalarından daha fazla kısamayan bireyler borçlanma durumuna geliyor.

Alım gücü enflasyon karşısında ezilmeye devam ediyor.

Hangi açıdan bakarsanız bakın çarşı, pazar ve marketteki enflasyon ile TÜİK'in enflasyonu arasında ciddi fark devam ediyor.

Sizce piyasada arzın daraldığı ve maliyetlerin artığı bir ortamda fiyat indirimi mümkün mü?

Gıda fiyatlarında artış sürüyor.

Son olarak enflasyon rakamları ile ilgili birkaç analizi de paylaşmak istiyorum.

İlk olarak Türk Eximbank önceki dönem Genel Müdürü Adnan Yıldırım'ın analizine göre;

"Anlaşılan, üretici enflasyonunun tüketici enflasyonuna yansıması ile ticaretin finansmanı sürecini yaşıyoruz! TCMB faizi değişmedi. Kredi faizleri düştü / değişmedi. Dolar kuru artışı yüzde 6 ve Euro kuru artışı yüzde 2,5. ÜFE'de artış yüzde 4,15. TÜFE artışı yüzde 6,65."

TCMB eski başekonomisti Hakan Kara'nın analizine göre;

"Bu tuhaf politika deneyinin başladığı Eylül 2021'den bu yana ücret grupları içinde en yüksek artan asgari ücreti bile esas alsak alım gücünün enflasyon karşısında ezildiği gerçeği değişmiyor. Bugünkü enflasyon verisi beklentiler bozulduğunda döviz kurunu sabitlemenin de işe yaramadığını net bir şekilde gösterdi."

Ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez'in analizine göre;

"Enflasyon, baz etkisiyle düşmekle birlikte beklendiği kadar düşmüyor. Ocak 2022'de enflasyon faiz indirimlerine kurun ve fiyatların verdiği tepkiyle aylık yüzde 11,1 çıkmıştı. Bu anormal bir artıştı. Toplum irrasyonel politikalara alışınca, Ocak 2023'de aylık enflasyon yüzde 6,7'ye, yıllık enflasyon  da yüzde 57,7'ye düştü. Bu dönüş baz etkisine örnektir. Sadece baz etkisiyle düşüş de bir yere kadar tabi."

Ekonomist Prof. Dr. Emre Alkin'in analizine göre;

"Aslında TÜFE'nin bu şekilde çıkması doğal, sadece biz beklemeyi bırakmıştık."