'Hobi bahçeleri' tehlike mi saçıyor?

Toprak bayramı...

İlki 1945 yılında yayınlanan 4760 sayılı Toprak Bayramı Kanunu'na göre her yıl 11 Haziranı takip eden ilk Pazar günü 'Toprak Bayramı' olarak kutlanmakta. Bu kapsamda Tarım ve Orman Bakanlığınca her yıl 11- 17 Haziran tarihleri arasında çeşitli etkinliklerle 'Toprak Haftası' olarak kutlanmakta.

Uzun yıllar tarım toprakları ciddi kayıplara uğradı.

Tarım toprakları sürdürülebilirlik açısından alarm veriyor.

Günün önemine istinaden topraklarımızla ilgili durum analizi yapalım istedim.

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar'ın da yaptığı açıklamadan not aldığım ve dikkatimi çeken tespitlerini paylaşmak istiyorum.

"Ülkemizde toprağın üreticilerimiz açısından taşıdığı önem dikkate alınarak 11 Haziran 1945 yılında 'Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu' kabul edildi.  Bu kanunla, toprağı olmayan ya da yetersiz olan çiftçilerimizin aileleriyle birlikte geçimlerini sağlamak ve iş gücünü değerlendirecek ölçüde toprak edinmeleri amaçlandı. Toprağın önemini vurgulamak amacıyla aynı yıl 4760 sayılı 'Toprak Bayramı Kanunu' çıkarıldı."

Gelelim yaşanan kayba...

Gelinen yüzyılda en çok zarara uğrayan toprak oldu.

Üretim artacak diye, yani toprağın kapasitesini artırmak için gübreden suya ve hatta toprak işlemeye kadar plansız uygulamalar sonucunda toprağın veriminin, kalitesinin düştüğü ve zamanla da üretim vermez hale geldiği izlediğim birçok seminerde vurgulandı.

Zaman zaman uzmanlar uyarılar yaptı.

Toprakların yanlış kullanımı konusunda en büyük sorunlardan olan aşırı sulamanın neden olduğu kuraklık, tuzlanma...

Azalmaya neden olan başka etkenlerin arasında erozyon, göçle birlikte büyüyen kentleşme, bilinçsiz kullanım...

Sonuç, toprak varlığımız, tarım arazilerimiz ve kırsalda nüfus gün geçtikçe azalıyor.

Unutmadan maliyetler nedeniyle de çiftçi üretmekte isteksiz davranıyor.

Maalesef en büyük zenginlik kabul ettiğimiz topraklarımızı çok iyi koruyamadık!

Belki gerekli dersleri de çıkarma vakti geldi, geçiyor.

RAKAMLARIN DİLİ HANGİ MESAJI VERİYOR?

Durum ile ilgi birkaç veri paylaşayım.

Yüzölçümü 78,35 milyon hektar olan Türkiye'nin uzun ömürlü bitkilerle beraber toplam arazi miktarı son 20 yılda 26,6 milyon hektardan 23,9 milyon hektara geriledi.

Son yıllarda atıl tarım arazilerinin üretime kazandırılmasının yanı sıra tarım arazilerinin korunması amacıyla kanunlar çıkarıldı. Atıl tarım arazilerinin üretime kazandırılması ve miras yoluyla arazilerinin bölünmesinin engellenmesi gibi uygulamalarla 2019 yılında 23 milyon 99 bin hektar olan toplam işlenen tarım alanı, 2023 yılında yüzde 3,6 oranında artarak 23 milyon 942 bin hektara ulaştı.

Artan nüfusla beraber kişi başına düşen arazi miktarı azaldı. 

2010 yılında kişi başına 3,3 dekar arazi düşerken, bu değer 2015 yılında 3 dekara ve günümüzde ise 2,8 dekara geriledi.

"Bu amaçla tarım arazilerinin amaç dışına çıkarılması kesinlikle önlenmelidir. Karayollarını ve şehirlerin gelişimini projelendirirken, verimli tarım arazileri yerine tarıma elverişli olmayan, daha verimsiz arazilerin kullanılmasına özen gösterilmelidir."

"Birinci sınıf sulamaya uygun tarım arazilerimizin, imara açılmasına asla izin vermemeli. Bu arazilerin üzerine sanayi tesisleri, şehirler kurulmamalıdır. Turizm, madencilik ve ulaştırma için verimli tarım arazilerimizi kullanmamalı, meyve ağaçlarını, zeytinlikleri kesip yazlıklar inşa edilmemelidir." 

"Topraklarımızın tuzluluk, çoraklaşma, yanlış kullanım gibi nedenlerle kalitesi bozulmakta ve erozyonla verimli topraklar kaybolmaktadır. Bunun yanı sıra tarımsal sulamada istenilen seviyeye ulaşılamaması, tarım arazilerimizin küçük, parçalı, dağınık ve çok hisseli olması gibi hususlarda arazilerimizin verimli kullanımına engel olmaktadır. Ülkemizin en stratejik sektörlerinden olan tarımın en temel sermayesi olan tarım arazilerini korumak, gıda güvencesinde sürdürülebilirlik açısından çok önemlidir."

Görüyoruz ki, geçmişten bugüne uyarılar aynı fakat toplum olarak uyarıları çokta dikkate almamışız.

Gelelim konunun bir diğer boyutuna...

"En verimli toprakların bulunduğu sahil illerinde verimli tarım arazilerinin kooperatifleşme ile bölünerek hobi bahçelerine dönüştürülmesi tarım arazilerinde parçalanmayı daha fazla artırıyor. Büyükşehirlerde araziler 250 metrekareye varan parsellere ayrılarak hobi bahçeleri kuruluyor. Küçük parsellere ayrılan bu alanlara yapılan konteyner, prefabrik ev, tiny house, havuz gibi betonarme yapılaşmalarla tarım alanları yok ediliyor. Bu yapılaşmaların hiçbir geçerli izahı olamaz."

"Tarımsal üretimde verimliliğin artırılmasında, maliyetlerin azaltılmasında, teknolojinin verimli kullanımında tarım arazilerinin büyüklüğü ve bütünlüğü oldukça önemlidir. Her ne sebeple olursa olsun tarım arazilerinin bölünmesi ve hobi bahçelerinde olduğu gibi büyük araziler arasında yapılaşma oluşturulması doğru değildir."

"Arazilerin parçalanması ve bölünmesi 'Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu' kapsamında yasak olmasına rağmen, hobi bahçelerinin bu kadar artması denetimlerin yetersizliğini gösteriyor. Arazilerin telle çevrilmesiyle başlayan hobi bahçesi yapımı, araziye beton dökülmeden belediyeler tarafından en başta engellenmelidir."

Velhasıl rakamlarla durum tespitleri ve meşhur hobi bahçeleri ile ilgili de uyarı yapıyor Genel Başkan Şemsi Bayraktar...

Hobi bahçeleri ile ilgili uyarıyı da dikkate almakta fayda var!

Hatırladığım kadarıyla yine izlediğim bir seminerden örnek vereyim.

Türkiye'de toprakların yüzde 35,8'inin tarım için kullanıldığı, fakat var olan bu toprakların sadece yüzde 5'inin verimli ve kaliteli tarım toprağı olduğu ifade edilmişti.

Toprağın amaca uygun kullanımının önemi ortaya çıkarırken, ciddi önlemlerin alınması da kaçınılmaz.

Topraklarımızdaki durum böyle...

Unutmayalım ki, toprak yoksa gıda da yok yaşam da yok!

Toprak bayramı vesilesiyle hatırlayalım istedim.

Topraklarımızı koruyalım, sahip çıkalım!

Son olarak...

Sevgili okuyucular, hepinizin Kurban Bayramını kutluyorum. Sevdiklerinizle birlikte geçireceğiniz nice sağlıklı, mutlu bayramlar olsun.

Sevgiler...