Bireyin kendini başkalarından yetersiz hissetmesiyle ilişkili bir durum olarak bilinen aşağılık kompleksi nedir? Nev Sağlık Grubu Klinik Psikoloğu Helin Ezgi Deniz, Bursada Bugün'e anlattı.
MERVE DENİZ EKİCİ / BURSADA BUGÜN
Aşağılık kompleksi olarak bilinen ve literatürde "inferiority complex" olarak geçen kompleks, bireyin güçsüzlük algısıyla şekillenir. Konu hakkında değerlendirmelerde bulunan Nev Sağlık Grubu'ndan Klinik Psikolog Helin Ezgi Deniz, "Bu duygu zamanla dengelenmezse kronik komplekse dönüşebilir" dedi.
AŞAĞILIK KOMPLEKSİ NEDİR?Deniz, aşağılık kompleksini kısaca, "Literatürde "inferiority complex" olarak bilinir ve ilk kez ünlü psikiyatrist Alfred Adler tarafından tanımlanmıştır. Adler'e göre, aşağılık kompleksi, bireyin kendini başkalarından yetersiz, değersiz ya da eksik hissetmesiyle ilişkili derin bir duygudur. İnsan gelişiminin doğal bir parçası olan yetersizlik hissi, çocukluk döneminde çevresine bağımlı olan bireyin güçsüzlük algısıyla şekillenir. Ancak, bu duygu zamanla dengelenmez ve telafi edilmezse, kronik bir aşağılık kompleksine dönüşebilir ve bireyin kişisel, sosyal ve mesleki işlevselliğini olumsuz etkileyebilir" şeklinde açıkladı.
Deniz, "Aşağılık kompleksi genellikle olumsuz ebeveyn tutumları, çocuklukta yaşanan travmalar ya da sosyal çevreden gelen baskılarla ilişkilidir. Örneğin, sürekli eleştirilen, başkalarıyla kıyaslanan ya da yeterince desteklenmeyen bir çocuk, kendini yetersiz hissetmeye başlayabilir. Bu duygular yetişkinlikte de devam ederek bireyin özgüvenini düşürebilir ve sosyal hayatta geri planda kalmasına yol açabilir. Ayrıca, bu kompleks bazı bireylerde aşırı bir büyüklük kompleksiyle (superioritycomplex) örtbas edilmeye çalışılabilir; yani kişi, aşağılık duygularını bastırmak için kibirli, üstünlük taslayan ya da baskın bir tavır geliştirebilir" açıklamalarıyla geçmişte yaşanan durumlardan ötürü kompleksin oluştuğunu dile getirdi.
"SOSYAL HAYATTA ONAY ARAYIŞINA GİRMESİNE NEDEN OLABİLİR"Sosyal hayatta aşağılık kompleksinin yaratacağı sorunlara değinen Deniz, "Bireyin kendine olan güveninin eksikliği nedeniyle fırsatları kaçırmasına, ilişkilerinde pasif bir tutum sergilemesine ya da sürekli onay arayışına girmesine neden olabilir. Bazı bireyler ise bu duygularını gizlemek için aşırı rekabetçi, eleştirel ya da kontrolcü davranışlar sergileyebilir. Bu durum, hem kişinin kendi yaşam kalitesini hem de çevresindeki insanlarla olan ilişkilerini olumsuz etkiler" dedi.
"TERAPİYLE ALGI ŞEKİLLENDİRMESİ MÜMKÜN"Tedaviler hakkında bilgi veren Deniz, "Aşağılık kompleksini dengelemek ve telafi etmek genellikle bireyin kendine dair algılarını yeniden şekillendirmesiyle mümkündür. Psikoterapi, özellikle de bilişsel davranışçı terapi (BDT), bu süreçte oldukça etkilidir. Terapide birey, aşağılık hislerinin kökenini keşfeder, bu duyguları daha sağlıklı bir perspektiften değerlendirmeyi öğrenir ve öz değerini artırmaya yönelik adımlar atar. Özellikle, kişinin güçlü yönlerini fark etmesi, küçük hedefler belirleyerek bu hedeflere ulaşması ve başarılarını kutlaması, özgüvenini yeniden inşa etmesine yardımcı olabilir" ifadelerini kullandı.
Deniz, komplekse sahip olan bir kişinin tedaviye ikna süreciyle ilgili "Bir kişiyi tedaviye ikna etmek ise sabır ve anlayış gerektirir. Öncelikle, bu hislerin yaygın ve aşılabilir olduğunu ona göstermek önemlidir. "Bu yalnızca senin yaşadığın bir durum değil, birçok insan benzer hislerle mücadele ediyor ve bu konuda yardım almak çok normal" gibi cümlelerle destek sunulabilir. Ayrıca, terapiye dair olumlu örnekler paylaşmak ve terapi sürecinin yaşam kalitesini nasıl artırabileceğini anlatmak, kişiyi cesaretlendirebilir. En önemlisi, o kişinin duygularını küçümsemeden, yargılamadan dinlemek ve onun yanında olduğunuzu hissettirmek süreci kolaylaştırır" açıklamalarda bulundu.
"DOĞRU DESTEKŞE DUYGULARIN ÜSTESİNDEN GELMEK MÜMKÜN"Deniz, "Aşağılık kompleksi kişinin hayatını olumsuz etkileyebilir, ancak doğru destekle bu duyguların üstesinden gelmek mümkündür. Kendine güven ve öz değer, zamanla geliştirilebilecek becerilerdir ve bir uzman eşliğinde bu süreç çok daha etkili hale gelir. Tedavi sürecinde sabırlı ve destekleyici bir yaklaşım, bireyin yardım almayı kabul etmesinde kilit rol oynar" dedi.
Sağlık, 2025.01.24 13:14