Çiçeklerin düğünü sergisi

Bursa Merinos Tekstil Sanayi Müzesi'nde devam eden 'Çiçeklerin Düğünü: İpek İğne Oyası Sergisi' Ikumi Nonaka ve İbrahim Koca'nın koleksiyonlarından oluşan bir seçkiyi ziyaretçilerle buluşturuyor. 

Geçtiğimiz yıl düzenlenen ''Uluslararası İpek İğne Oya Festivali'' kapsamında açılışı yapılan serginin küratörleri Serap T. Yurteser Yılmaz ve Ayşegül Kömürcüoğlu.

Milli sanat zevkini temsil eden ve yöresel karakterler taşıyan Türk El Sanatlarının büyük bölümü günümüzde teknolojinin hızla gelişmesi nedeniyle unutulmaya yüz tuttu. Çağcıl uygulamalarla iğne oyası, nakış, hat, çini, kilim, halı, tezhip gibi el sanatları ise günümüzde yaşatılmaya çalışılıyor.

Sergide farklı yörelerden örneklerini görebileceğiniz Türk El Sanatları türlerinden biri olan iğne oyaları, süslenme geleneği içerisinde zengin çeşitlilikteki motif ve renklerle farklı teknikler uygulanarak meydana getirilmiş, aynı zamanda taşıdıkları mesajlarla sessiz bir iletişim aracı olmuşlardır. Anadolu'da insanlar sustuklarında veya susmak zorunda kaldıklarında, onların yerine seçmiş oldukları motifler ve renkler dile geliyordu, örneğin; beyaz mutluluğu, yeşil muradı, mavi umudu, siyah üzüntüyü anlatıyordu. Mor sümbüllü oya ise ümitsiz aşka düşüp gönül acısı çekenlerin duygularını ifade ediyordu.

Oya; iğne, tığ, mekik, firketeyle yapılan ipek, pamuk ve sentetik ipliklerle meydana getirilen ve tekniği örgü olan bir el sanatıdır. Dünya literatürüne Türk danteli olarak giren iğne oyası ilk bakışta dantelle benzerlik gösterse de, bir eşyaya dikilmek üzere yapılan iki boyutlu dantelden, üç boyutlu yapısı ve başlı başına süsleyici bir unsur olması ile farklılık gösterir.

Anadolu'da çeşitli motif ve biçimlerde karşımıza çıkan oyaların arasında en değerli olanı iğne oyalarıdır. Anadolu kadını çeyizinin vazgeçilmez bir parçası olan iğne oyalarının yapımında geleneksel olarak daha çok ipek iplikleri kullanılıyordu ve temel öğesi çiçeklerdi. Zamanla iğne oyalarının kullanım alanları genişlemiş; sehpa, sandık, tepsi, ayna örtüsü gibi evleri süslemek için tercih edilmeye başlanmış veya yatak takımları, bohçalar, seccade kenarları, mevlit örtüleri, yemenilerde kullanılarak çeyizler için hazırlanmıştır. İğne oyalarının diğer bir kullanım alanı da elbise ve geceliklerin kol ile yaka kısımları, yaka süsleri, fularlar ve saç tokalarıydı. Geçmişte efelerin başlıklarını da süsleyen iğne oyaları, efelerin heybetli duruşunu tamamlıyordu.

Peki, Anadolu'da yöreden yöreye ve anlatılmak istenen mesaja göre renklendirilen oyalar ne söylüyordu? Beyaz sümbül oyası sadakat ve bağlılığı, papatya oyası temizliği ve saflığı, pembe sümbül oyası kızın nişanlı olduğunu, badem baharı oyası kızın sevdiği kişi ile evleneceğini, biber oyası eşi veya kayınvalidesi ile arası iyi olmayan gelinleri, çarkıfelek oyası mutlu olamayıp eşinden ayrılan kadınları, kütüle oyası gelinin eltisine verdiği 'aramız çiçek gibi olsun' anlamını, çınar yaprağı oyası çınar gibi uzun ömrü ve bilgeliği ifade ederdi.

Anadolu insanının yaratıcılığını, zevkini, zekasını ve inceliğini yansıtan yüzlerce iğne oyası 'Çiçeklerin Düğünü' sergisinde yıl sonuna kadar Bursa Merinos Tekstil Sanayi Müzesi'nde görülebilir. Müze, Pazartesi günleri hariç haftanın diğer günleri saat 09:00 - 17:30 arasında ücretsiz olarak ziyaret edilebiliyor.