Kuduz aşısı nedir? Kuduz aşısı ne zaman yapılmalı, koruma süresi ne kadar?

Kuduz hastalığı, hayvanlardan insanlara geçen bir hastalıktır. Başta köpekler olmak üzere birçok evcil hayvanın ısırması sonucu kuduzun bulaşma riski bulunmaktadır. Bazı durumlarda hayvanların salyasının üzerine gelmesi bile kuduz riskinin oluşması için yeterlidir. Kuduz hastalığının tedavisi olmamakla beraber aşı önemli derecede önleyici olabilmektedir. Peki, kuduz aşısı nedir? Kuduz aşısı ne zaman yapılmalı, koruma süresi ne kadar?

Kuduz Aşısı Nedir? 

İçerisinde antijen bulunan kuduz aşısı, hastalığın tedavisinde kullanılan ve 0 oranında başarı sağlayan bir aşı türüdür. Ölü kuduz virüsünden üretilen ilaç hastalığa karşı bağışıklık sistemini güçlendirir. 3 ile 5 doz arasında yapılan aşı, sadece vahşi hayvanlar tarafından ısırılan ya da tırmalanan kişilere yapılmaz. Kuduz virüsü taşıyan hayvanların salyasıyla temas etmiş olan kişilere de yapılması gerekir. 

Kuduz Aşısı Ne Zaman Yapılmalı? 

Aşı, kuduz riski taşıyan hayvanlar tarafından ısırıldıktan ya da tırmalandıktan sonra, vakit kaybetmeden yapılmalıdır. Kuduz virüsü taşıyan hayvanların başında kurt ve çakal gelir. Bununla birlikte köpek, ayı ve domuzların da kuduz virüsü taşıma riski vardır. Vahşi hayvanlardan evcil hayvanlara geçme riski bulunduğu için kedi ve tavşan gibi canlılarda da görülebilir. 

Aşının 2. dozu, ilk aşıdan bir hafta sonra yapılır. 3. ve son dozu ise 21 ya da 28 gün yapılmalıdır. Aşının etkili olabilmesi için 3 dozun da gününde uygulanması gerekir. Bazı hastalarda 4 ya da 5 doz uygulanır. 

Bu aşı, hastalığın tedavisinde olduğu gibi önlenmesi için de yapılıyor. Bu nedenle veterinerlerin ve laboratuvarlarda çalışan bilim insanlarının önlem için kuduz aşısı yaptırması gerekir. 

Kuduz Aşısının Yan Etkisi Var mı? 

 Her ilaçta ve aşıda olduğu gibi kuduz aşısının da belli başlı yan etkileri görülebilir. Görülme yoğunluğu kişiden kişiye değişen yan etkilerin tamamı 1-3 gün aralığında geçer. 

 1- Ciltte Kızarıklık: 

 İğnenin yapıldığı yerlerde kızarıklık ve şişlik ortaya çıkabilir. Bu şişliğin bir bez ile kapatılması ve kaşınmaması gerekir. Özellikle hassas bir cilde sahip olan kişilerde kızarıklık 3 -4 gün boyunca sürebilir. Doktorun yazdığı ya da önerdiği ilaçlar dışında bir şey kullanılmamalıdır. Kaşıntı giderici kremler günde 2 -3 kere sürülebilir. 

 2- Baş Dönmesi: 

 Çocuklarda ve 50 yaş üstü kişilerde en sık gözlemlenen yan etkilerden biri baş dönmesidir. Aşı olanların birkaç gün boyunca istirahat etmeleri önerilir. 

 3- Baş Ağrısı: 

 Aşı yapıldıktan sonra bazı kişilerde şiddetli baş ağrısı görülebilir. 

 4- Mide Bulantısı: 

Özellikle paralitik kuduz vakalarında yapılan aşılardan sonra hastaların %80'inde mide bulantısı görülmektedir. Sık görülen bir yan etki olup birkaç saat içerisinde geçer. 

Kuduz Hastalığının Belirtileri Nelerdir? 

Kuduz aşısının vaktinde yapılması hastalığın ilerlemesini önler. Bu nedenle bu hastalığın belirtileri bilinmeli ve ona göre hareket edilmelidir. 

Hastalığın ilk belirtileri arasında yüksek ateş yer alıyor. Bununla birlikte ısırılan ya da tırmalanan bölgede yanma hissi ve kaşıntı oluşabilir. Bu durumlardan herhangi biri ortaya çıktığında hemen doktora gidilmeli ve muayene olunmalıdır.

Virüs, 5 -6 saat içerisinde merkezi sinir sistemine saldırmaya başlar. Bu da hem fiziki hem de zihinsel olarak birtakım semptomların ortaya çıkmasına neden olur. Kişilerin zihni bulanmaya başlar ve birçoğu odaklanma sorunu yaşar. Yaşanan konfüzyon sonrası cümle kurmakta dahi güçlük çekilir. Bazı kişilerde uzun süreli anksiyete nöbetleri bazılarında ani öfke patlamaları baş gösterir. 

Sinir sistemine ulaşan virüs, uykusuzluğa ve buna bağlı olarak halüsinasyon görülmesine neden olur. En yaygın belirtilerden virüs bulaşmış kişinin sudan korkmasıdır. 

Kuduz Aşısı Türleri 

Günümüzde yapılan kuduz aşıları üç ana başlıkta toplanır. Sinir dokusundan hazırlanmış olan aşılara birinci kuşak adı verilir. Birinci kuşak kuduz aşıları tavşan ve keçi gibi hayvanların beyinlerinden alınan sıvılarla üretilir. Semple tipi aşı adıyla bilinen bu aşıda yüksek oranda antikor bulunmaktadır. Yüksek ateşe ve baş ağrısına yol açtığı için pek yapılmamaktadır. Ancak farelerin beyninden üretilen birinci kuşak kuduz aşıları çok daha etkilidir. Ensefalite yol açmadığı için sıklıkla uygulanır. 

İkinci kuşak kuduz aşıları ördeklerin embriyolarından üretilir. Yan etkileri çok daha azdır ve antikor seviyesi düşüktür. Üçüncü kuşak aşılar doku kültürü aşısı olarak da bilinir. Çok zor üretildiği için maliyeti de yüksektir. 

Kuduz Aşısı Ne Kadar Korur?

Kuduz aşısı, hastalığa karşı hem güvenli hem de etkili bir koruyucudur. Aşı, kuduz riskli temasa maruz kalmış çocuk ve hamile dahil herkese yapılır. Kuduz riskli temas sonrası aşılaması devam eden kişi bu sırada yeni bir riskli teması olmuşsa aşılama şeması aynı şekilde sürdürülür.

Kuduz aşıları tam tedavi sonrasında virüse karşı uzun süreli bir bağışıklık gelişmesini sağlar.

Kaynak: BURSADA BUGÜN

Sağlık, 2023.07.13 10:41