Bilim insanları, insan vücudundaki tüm hücreleri tek tek haritalamayı amaçlayan İnsan Hücre Atlası (HCA) projesinde büyük bir adım attı. Bu kapsamda 40'tan fazla makale Nature dergilerinde yayımlandı. Araştırmalar, akciğerlerden beyne, deriden sindirim sistemine kadar birçok organ ve sistemdeki hücreleri detaylandırarak bilim dünyasına yeni bir kaynak sundu.
HCA'nın kurucu eş başkanı Aviv Regev, bu ilerlemeyi haritacılıktaki devrimlere benzeterek, "Bu, 15. yüzyıl haritalarından Google Haritalar'a geçiş gibi bir sıçrama. Ancak hâlâ yapılacak işler var," dedi. Regev, bu yeni atlasın, insan vücudunun dinamik ve detaylı bir hücre haritasını sunmak için ileriye doğru atılmış büyük bir adım olduğunu belirtti.
SİNDİRİM SİSTEMİNİN DETAYLI HARİTASIAraştırmacılar, sağlıklı bir sindirim sistemini 190 kişinin 1,1 milyon hücre örneğini analiz ederek haritaladı. Aynı zamanda ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi sindirim sistemi rahatsızlıklarına sahip bireylerin hücrelerini inceledi. Bu çalışmalar, bu hastalıklardaki iltihaplanmaya katkıda bulunan yeni bir hücre türü keşfetmelerini sağladı. Bu hücrelerin, bağışıklık sistemi hücrelerini çekerek enflamasyonu artırdığı tespit edildi.
ERKEN İNSAN GELİŞİMİNE YENİ BİR PENCEREDiğer çalışmalar, insan gelişiminin erken aşamalarına ışık tuttu. Araştırmacılar, plasentanın nasıl geliştiğini ve hamileliğin ilk üç ayında iskeletin nasıl oluşmaya başladığını haritaladı. Özellikle kafatasının oluşumu sırasında hücrelerin daha önce hiç görülmemiş bir duruma girdiği keşfedildi. Bu bulgular, kafatasının erken kaynaşmasına yol açan kraniyosinostoz adlı doğum kusuruyla ilişkili genlerin anlaşılmasına katkı sağladı.
Araştırmacılar ayrıca laboratuvar ortamında üretilen "organoid" adı verilen mini organlarla çalıştı. Örneğin, beyin organoidleri üzerinde yapılan bir çalışma, bu yapay organların ikinci trimestere kadar fetüs beyinleriyle büyük ölçüde eşleştiğini gösterdi. Ancak üçüncü trimesterle ilgili sorular henüz yanıtlanmış değil. Aynı yaklaşım deri organoidleri için de uygulandı ve bu mini modellerin gerçek insan derisiyle ne kadar benzer olduğu incelendi.
HASTALIKLAR VE TEDAVİLER İÇİN YENİ YOLLAROrganoid modelleri, sadece insan vücudunun işleyişini anlamakta değil, hastalıkların nasıl oluştuğunu ve hangi ilaçların etkili olabileceğini belirlemede de kritik bir rol oynuyor. İnsan Hücre Atlası organizasyon komitesinden Muzlifah Haniffa, bu atlasın organoidler için daha doğru "tarifler" oluşturulmasına yardımcı olduğunu belirtti.
HCA'nın önceki çalışmaları da bilim dünyasında çığır açıcı keşiflere öncülük etti. 2020 yılında yayımlanan bir araştırma, COVID-19'a karşı savunmasız dokuları ortaya çıkardı. Ayrıca, insan akciğerini haritalama çalışması, kistik fibroziste kritik rol oynayan yeni bir hücre tipi olan iyonositleri keşfetmelerini sağladı.
Uzmanlar, bu yeni atlasın diğer biyolojik bağlamlarla karşılaştırma yapmak isteyen araştırmacılar için ilham verici bir kaynak olabileceğini düşünüyor. İnsan vücudu hakkında daha önce hayal bile edilemeyen keşiflerin yolu açılmış olabilir.
Teknoloji, 2024.11.22 08:43