Halk arasında 'Sara' hastalığı olarak bilinen epilepsi, kafa travması, ateş yükselmesi, enfeksiyon, yoğun stres, uykusuzluk gibi birçok nedenle tetiklenir ve çok sayıda kişinin hayat kalitesini düşürür.
Belirtileri arasında ani kasılmalar, bilinç ve şuur kaybı, kontrolsüz sallantılar ve tek bir noktaya sabit bakmak yer alan epilepside yaşanan nöbetlerin anti epileptik ilaçlarla durdurulması amaçlanır.
EPİLEPSİ (SARA) NEDİR?
Nöbet hastalığı olarak da bilinen epilepsi, beyni etkileyen ve sık sık tekrarlayan nedensiz ve kontrol edilemeyen nöbetlerle karakterize nörolojik bir hastalıktır. Epilepsi nöbetleri beyindeki sinir hücresi veya nöron gruplarının bazen yanlış sinyaller göndermesi ile ortaya çıkar. Nöbet anında, kollarda veya bacaklada sallanma, kasılma ve bilinç kaybı gibi semptomlar ortaya çıkabilir.
Genetik faktörün de etkili olduğu düşünülen epilepsi anne-babadan çocuklara geçmemektedir. Zira epilepsi (sara hastalığı) kalıtsal bir hastalık değildir. Epilepsi kalıtsal bir hastalık olmamasına rağmen gelişme eğilimi bazı ailelerde daha fazladır. Bununla birlikte epilepsinin oluşumu için bazı dış faktörlerin de bulunması gereklidir.
EPİLEPSİ ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Epilepsi krizlerinin değişik çeşitleri vardır. Bunlar basit parsiyel nöbet, jeneralize nöbet ve kompleks parsiyel nöbet olarak sıralanabilir. Epilepsi hastasının ne tür nöbet geçirdiğinin bilinmesi önemlidir. Zira bu durum hastada hangi epilepsi ilacının daha etkili olacağı konusunda yol gösterir. Epilepsi türlerinin farklılığı tutulan beyin bölgeleriyle ilişkilidir. Bir hastada birden fazla nöbet türü görülebilir. Epilepsi nöbetleri şu şekilde sınıflandırılır:
Basit Parsiyel Nöbet
Olağandışı elektriksel aktivite beynin küçük bir alanını etkilediğinde kısmi (fokal) bir nöbet meydana gelir. Nöbet farkındalığı etkilemediğinde, basit kısmi nöbet olarak bilinir. Basit kısmi nöbetler şunlar olabilir:
Motor: Vücudun kaslarını etkileyen
Duyusal: Duyuları etkileyen
Otonom: Otomatik olarak kontrol edilen işlevleri etkiler
Psişik: Duyguları veya düşünceleri etkileyen
Jeneralize (yaygın) Nöbet
Jeneralize nöbetler aynı anda, beynin tüm alanlarında meydana gelen nöbetlerdir. Jeneralize tonik -klonik nöbetler, en sık rastlanan tipini oluşturur. Bu tipte hasta kaskatı kesilir ve olduğu yere düşer. Bununla birlikte kişinin vücudunda kasılıp gevşemeler ve çırpınma hali gelişir. Bu tip nöbetler halk arasında "Sara nöbeti" olarak bilinmektedir.
Kompleks Parsiyel Nöbet
Bu tip nöbetlerde bilinç etkilenir ve bilinç bozukluğu oluşur. Bu nöbet beynin bir lobunda ortaya çıkmaktadır. Kafa travması, beyin tümörü veya inme gibi hikayesi olanlarda daha fazla risk altında olsa bile herkeste görülebilir. Epilepsi hastalarında görülen en yaygın nöbet türü olan kompleks parsiyel nöbet geçirenler başkalarına veya çevrelerine tepki vermez ve olay sırasında neler olduğunu hatırlamaz. Bu süreçte hastalar boşluğa boş boş bakabilir veya başka bir şey düşünüyor gibi görünebilir. Bununla birlikte birçok insan otomazitma adı verilen ağlamak, gülmek, inilti, bağırma veya tekrarlayan konuşma gibi hareketleri de gerçekleştirebilmektedir.
EPİLEPSİ NEDEN OLUR?
Epilepsi vakalarının büyük bir bölümünde kesin neden belirlenemezken, nedeni saptanabilen epileptiklerde ise sinirleri uyaran durumlar, doğumsal anomaliler, doğum travmaları, kafa travması, beyin damar hastalıkları, tümörler, beyin iltihapları ve aşırı alkol tüketme gibi nedenler söz konusudur.
Epilepsiye sebep olabilen diğer nedenler şunlardır:
Demans
Yaş
Kafaya alınan darbeler ve travmalar
Nörolojik sebepler
İnme ve diğer damar hastalıkları
Beyin tümörü
Aşırı alkol ve uyuşturucu kullanımı
Down sendromu gibi genetik faktörler
Bu tip epilepsiler kriptojenik veya idiyopatik olarak adlandırılır. Epilepsi nöbetleri yaşam boyunca herhangi bir dönemde başlayabilir. Epilepsinin en sık görüldüğü dilim ise; 20 yaşından önce özellikle de ilk üç yaş içinde ve ergenlik çağına yakın zamanlardır.
EPİLEPSİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Nöbet adı verilen kontrol edilemeyen sallanma ve titreme, şuur kaybedilmesi, donup kalma, kol ve bacaklarda oluşan karıncalanma gibi semptomlar epilepsi belirtileridir.
Şu belirtiler epilepsi nöbet atakları geliştiğini işaret edebilir:
Kontrol edilemeyen sarsılma ve titremeler
Kol ve bacaklarda karıncalanma
Başın ritmik olarak sallanması
Ani ve hızlı göz kırpmaları
Bir noktaya dalıp, boş boş bakmak
Aniden yere yığılma
Nöbet anında kaskatı kesilmek
Bilinç kaybı
Ağızdan köpük gelmesi
Diş kenetlenmesi
Dili ısırma
Çevrede olanlara tepki verememe
Dejavuya kapılmak (daha önce o anı yaşamış gibi hissetmek)
Olağandışı koku ve tat halüsinasyonları
Hızlı kalp atışı ve nefes alma
El ovuşturmak, dudak şapırdatmak
Şiddetli epilepsi krizlerinde ağızdan köpük gelmesi, diş kenetlemesi, dilin ısırılması da görülür.
Kaynak: BURSADA BUGÜN
Sağlık, 2023.10.05 09:07