Akran zorbalığı nedir? Zorbalığın zorba çocuklar üzerindeki etkileri nelerdir?

Beyaz Okyanus Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi psikoloğu Eda İrcan Akran zorbalığına dair bilgiler verdi.

Akran zorbalığı okullarda sıklıkla karşılaşılan, çocuklarımızı fiziksel ve psikolojik yönden olumsuz etkileyen ciddi bir sorundur.

Akran çatışması durumsaldır ve yaşanması normaldir. Ancak zarar verici davranışlar sistemli ve tekrarlı şekilde yapılıyorsa akran zorbalığı söz konusu demektir.

Akran zorbalığı; güçlü durumdaki bir ya da birden fazla kişinin, kendi kazancı veya keyfi için, daha güçsüz olanlara karşı sıkıntı vermek niyeti ile fiziksel, duygusal, sosyal ya da sözel olarak tekrarlayan saldırılardır.

Akran zorbalığının, buna maruz kalan çocukların akademik ve sosyal hayatına olumsuz birçok etkisi olur.

Zorbalığa maruz kalan çocuktaki etkileri:

Benlik saygısını yitirirler ve bunu geri kazanmak yıllarca sürebilir.

Kendine ve diğerlerine olan güvenini yitirebilirler.

Arkadaşlarından soyutlanabilir ve yalnız kalabilirler.

Depresyona girebilirler.

Devamsızlığı artabilir ya da okulu terk edebilirler.  

Akademik başarılarında düşme meydana gelebilir.

Öfkesini başka çocuklara yönlendirebilirler.

İleri düzeyde zorbalıkta -özellikle siber zorbalığa maruz kalan çocuklarda- intihar girişimleri görülebilmektedir.

Çocuğunuzun zorbalığa maruz kaldığını düşünüyorsanız neler yapabilirsiniz?

Çocuğunuzla açık iletişim kurun. Durumu tartışmak yerine konuşmasına, duygularını paylaşmasına izin verin ve dinleyin.

Zorbalığın nerede ve nasıl meydana geldiğini öğrenin.

Olayla ilgili olarak kendi duygularınızı mümkün olduğunca kontrol edin. Hemen aşırı tepki göstermeyin.

Olumlu stratejiler geliştirmesine yardımcı olun.( Benimle uğraşma deyip sakin bir şekilde uzaklaşmak, akran istismarına veya rahatsız edilme eylemlerine maruz bırakacak ortamlardan kaçınmak, yeni arkadaşlar edinmek vb.)

"Sen de aynısını ona yap!" cümlesinin fayda sağlamaktan çok zarar getireceğini unutmayın.

Bu durumu kendisinin çözmesi gerektiğini ya da yardımcı olamayacağınızı söylemeyin.

Eğer çocuğunuz bunu kimseye anlatmamanızı isterse, bunun zorbalık davranışı sergileyen kişiyi korumak anlamına geleceğini anlatın.

İlgi alanları doğrultusunda sosyal etkinliklere, aktivitelere yönlendirin.

Çocuğunuzu bundan sonraki akran istismarı ve rahatsız etme eylemlerini okulda güvendikleri bir öğretmene bildirmeye teşvik edin.

Sonrasında ise belli zaman dilimleri içerisinde aynı olayın tekrarlanıp tekrarlanmadığını ve onu üzen veya kızdıran arkadaşları olup olmadığını sorun.

Okulu durumdan mutlaka haberdar edin ve çözüm konusunda işbirliği yapın.

Zorbalık, maruz kalan çocuklarda olduğu gibi zorba çocuklar üzerinde de olumsuz birçok etki oluşturur.

Zorbalığın zorba çocuklar üzerindeki etkileri:

Yardım edilmezse ileriki yıllarda da başkalarının üzerinde güçlerini kötüye kullanmaya devam eder ve başkaları için tehdit oluşturabilirler.

Soyutlanabilir ve yalnız kalabilirler.

Başkalarıyla işbirliğinin yarattığı mutluluk, manevi tatmin gibi olumlu duygulardan yoksun kalabilirler.

Zorbalık davranışının altında yatan sebepler keşfedilmediğinde bu sebepler farklı davranış bozuklukları oluşturabilir.

Zorbalık üzerine yapılan araştırmalarda;  

Zorbaların düşük saldırganlık gösteren akranlarına oranla başka suçlara karışma ve mahkum olma olasılıklarının,

Trafik suçu işleme olasılıklarının,

Yetişkin olduklarında eşlerine karşı saldırganlık gösterme ve çocuklarına karşı ağır fiziksel cezalar kullanma olasılıklarının daha yüksek olduğu belirtilmektedir.

Çocuğunuzun zorbalık yaptığını düşünüyorsanız neler yapabilirsiniz?

Çocuğunuzla sakince konuşun.

Bunu yapma sebepleri ve yaptığı davranışın başkalarında yaratacağı olumsuz duygular üzerinde durun.

Bu davranışını onaylamadığınızı kesin ve net bir biçimde belirtin.

Varsa bu tür davranışlara model olan ailenin diğer üyelerini uyarın.

Kurallara uyduğunda, olumlu davranışlar gerçekleştirdiğinde takdir edin, bunları pekiştirin.

Okulla mutlaka işbirliği yapın.

Çocuğumuz zorbalığa maruz kalıyor ya da zorbalık yapıyor olabilir. Çocuğumuzun davranışlarının farkında olmak ve gerektiği yerde hemen müdahale edebiliyor olmak önemlidir.

Doğrudan zorbalığı önleyici çalışmalara ek olarak çocuklarda okul öncesi dönemden başlayarak baş etme, problem çözme ve sosyal becerilerinin geliştirilmesi her zaman dikkat edilecek bir konu olmalıdır. Bu becerilerin gelişmesiyle çocuklar çevreleriyle daha işlevsel iletişim kurabilir ya da bir sorunla karşılaştıklarında çözüme daha rahat ulaşabilirler.

Mağdur ya da zorba rolü ne olursa olsun yara alanın bir 'çocuk' olduğunu unutmayalım. Sevgi, empati ve hassasiyetle konunun üzerinde duralım.

Sağlık, 2023.09.27 12:33