Bursa'nın dağ ilçelerine binlerce kişi geri dönecek! İşte o projenin detayları

Geçtiğimiz aylarda Dağder Genel Merkezi'nde dağ ilçesi için hayata geçirilmesi için yapılan toplantında kışlaktan yazlığa ikamet geçişi projesiyle iliği detaylarını, Dağder Genel Başkanı İsmail Aydoğdu, Keles Belediye Başkanı Ali Doğru, Orhaneli Belediye Başkanı Ali Osman Tayır, Harmancık Belediye Başkanı Haşim Ali Arıkan ve Büyükorhan Belediye Başkanı Kamil Turhan'da o projeye destek verdiklerini ifade etmişlerdi.

Konuyla ilgili ayrıntıları ise Dekav Başkanı Prof. Dr. Ali Kaya tek tek açıklamıştı.

Sizlere daha önceki köşe yazımda aktarmıştım

Geçtiğimiz günler ise projenin mimarlarından, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Öğretim Görevlisi ve aynı zamanda Avukat İdris Kaydul Bursada Bugün'e gelerek bizleri ziyaret etti.

Kendisi projeyle ilgili çok önemli konulara'da değindi.

Hem hukuki hem de dağ ilçesine faydalarına tek tek detaylarıyla bizlere açıkladı.

Dağ ilçeleri için hazırlanan  "kışlaktan yazlağa ikamet geçişi projesi''  ya da diğer bir nitelendirme ile "kırsal yerleşim alanlarında kamu hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve kırsal yerleşim alanlarındaki belediye gelirlerinin arıttırılması için birinci ikametlerin kışlaktan yazlağa alınarak ikinci ikametin şehir merkezlerinde tutulması"  projesi üzerine genel bir değerlendirmesini bizlerle paylaştı.

İşte o projenin detayları

Bursa'mızın kadim yerleşim yer olan dağ yöresinde Orhaneli, Keles, Harmancık ve Büyükorhan ilçeleri Bursa tarihinin en eski yerleşim yerlerindendir.

Kentleşme ile birlikte her geçen gün dağ ilçelerinin nüfusu, Bursa'nın merkez ilçelerine göç etmiştir. Hali hazırda yaklaşık olarak Orhaneli 19.500, Büyükorhan 10350, Harmancık 6500, Keles ise 11350'dir.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın 2022 SEGE Raporlarında 922 ilçe arasında  Orhaneli 524., Büyükorhan 815., Harmancık 533, Keles ise 549. sıradadır.

Bu raporlara göre Bursamızın ekonomik ve sosyal gelişmişlik bakımından en gelişmiş ilçesi Nilüfer Türkiye'nin 8. gelişmiş ilçesi, Osmangazi ise 39., Yıldırım ilçesi de 116. gelişmiş ilçesidir.

Görüldüğü üzere 4 dağ ilçemiz Bursa'nın 17 ilçesi arasında en alt sıralarında yer almaktadır.

Ekonomik ve sosyal gelişmişlik düzeyinin artırılması için en temel etken devletin tüm birimleri ile ilgili yerleşim yerlerinde ürettiği kamu hizmetlerinin taşıyıcı özelliğidir.

Bu yönüyle hem devlet tüzel kişiliğinin bakanlıklar bünyesinde ürettiği kamu hizmetleri hem de yerel yönetimler bağlamında üretilen kamu hizmetleri nüfus sayıları ile doğru orantılı artmaktadır.

Örneğin Harmancık ilçesinin nüfusunun azlığı, yargı hizmetlerinin sağlanmasında hizmetin Kütahya İlinin Tavşanlı İlçesinde gerçekleştirilmesi sonucunu doğurmuştur. Yani nufüsun azlığı karşısında devletin yargı teşkilatlanması Harmancık ilçesinden kaldırılmıştır.

Aynı şekilde nufüs ile doğru orantılı olarak milli eğitim, ulaştırma, sağlık gibi en temel alanlarda planlar yapılırken hizmetlerin kurulum ve gelişiminde hep bir azalma eğilimi ortaya çıkmaktadır, zira kamu maliyesi ve bütçe disiplini, devlet bütçesinin etkin ve verimli kullanılmasını gerektirmektedir.

Nüfus hareketliliğinin artırılması ise, kırsal yerleşim alanlarının hem merkezi Idarelerin hizmet üretmesini hem de yerel yönetimlerin yani belediye bütçelerinin artırılmasında ve hizmet çeşitliliğinin gelişmesinde büyük katkı sağlayacaktır.

Yörük-Türkmen geleneğinin. temel yaşayış biçimlerinden biri de yazlak ve kışlaklardır. Modern hayatın ve kentleşmenin olduğu günümüzde ise, yazlak ve kışlak deyimleri her ne kadar geçmiş zaman dilimlerinin birer kavramı olarak düşünülse de hâlâ şehir hayatında güncelliğini ve etkinliğini sürdürmektedir.

DAĞ YÖRESİNDE YAŞAYAN GERÇEKLİK OLARAK YAZLAK VE KIŞLAK GELENEĞİ

Özellikle Keles Orhaneli Harmancık ve Büyükorhan ilçelerinin nüfus kütüklerinde yer alan fakat birinci ikametleri Bursa merkez ilçelerinde veya Türkiye'nin değişik yerlerinde olan vatandaşlarımız bahar aylarından son bahar mevsimlerine kadar  yörelerinde yani Keles Orhaneli Harmancık ve Büyükorhan ilçelerinin kırsal mahallerinde ikamet etmektedir.

Özellikle emekli olmuş vatandaşlar bakımından yılın büyük bir kısmı Keles Orhaneli Harmancık ve Büyükorhan ilçelerinde ve mahallelerinde geçmektedir. Buna rağmen ikametlerinin ise başta Bursa merkez ilçeleri olmak üzere Türkiye'deki değişik yerlerinde olduğu da sabittir.

KIRSAL KALKINMA VE BELEDİYE GELİRLERİNİN ARTIRILMASI MODELİ OLARAK YAZLAKLARIN BİRİNCİ İKAMET KIŞLAKLARIN İKİNCİ İKAMET OLARAK  NÜFUS KAYIT SİSTEMİNE İŞLETİLMESİ

Çalışmamız tam da bu noktada başlamaktadır. Zira Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin nüfus sisteminde birinci ikamet ve ikinci ikamet şeklinde ikili yerleşim yerinin bildirilmesi olanağı bulunmaktadır.

Her bir bireyin ikamet sistemi incelendiğinde ise birinci ikamet ve ikinci ikamet ayrımının etkili bir şekilde kullanılmadığı görülmektedir. Böyle bir durumda, Osmangazi ilçesindeki nüfus bir milyona yaklaşırken Orhaneli ilçesinin nüfusu 20 yıl önceki nüfusunun dahi binlerce kişi altında kalmaktadır. Halbuki dağ yöresi olarak nitelendirmiş olduğumuz Keles Orhaneli Harmancık ve Büyükorhan  ilçelerinden olan kişilerin toplam nüfusu Bursa merkez ilçelerinde 700 bine yakın bir kişi topluluğu oluşturduğu sabit bir gerçekliktir.

Bu çalışmanın hayata geçirilmesinin en temel gerekçesi  kışlak olarak kullandığımız Bursa merkez ilçelerindeki ikametlerimizin ikinci ikamet olarak, Keles, Harmancık, Büyükorhan ve Orhaneli İlçelerindeki yerleşim yerlerindeki adreslerimizin ise birinci ikamet olarak değiştirilecek olmasıdır. Zira nüfus idaresi ve nüfus mevzuatı, bu durumun mümkün olduğunu, geliştirmiş olduğu sistemi ile ortaya koymuştur.

Böyle bir durumda yani Orhaneli, Keles, Harmancık ve Büyükorhan'ın nüfusunun artırılması, en başta belediye gelirlerinin artırılmasına olanak sağlayacaktır. Sonrasında ise nüfus sayısının artmış olmasıyla Türkiye Cumhuriyeti Devleti, bakanlıkları eliyle bölgedeki tüm kamu hizmetlerinin çeşitlendirmesini ve nüfus sayısına, nüfusun özelliklerine, coğrafya koşullarına göre yapılandırılmasını bir temel yükümlülük olarak uhdesine alacaktır.

Daha önce verilen örnek üzerinden gidildiğinde, Harmancık ilçesinin yargı hizmetleri Kütahya'nın Tavşanlı İlçesinden alınmak yerine  Harmancık ilçesinde kurulacak yargı teşkilatıyla, hakimleri, savcıları, katipleri ile yürütülebilecek imkan ortaya çıkacaktır.

Aynı şekilde Milli Eğitim alanında Milli Eğitim Bakanlığı öğretmen ataması, okulların yapılandırılması ve pek çok eğitim hakkı çerçevesindeki alt kamu hizmetini de Harmancık ilçesinde geliştirilecektir.

Her bir kamu hizmetini nüfusun artmasıyla doğru orantılı olarak arttırmak, geliştirmek ve örneklendirmek de mümkün olacaktır. Bu gerekçelendirmeler çoğaltılabilir ve her örneğin artırılması, konunun önemini bir kez daha ortaya çıkartmaktadır.

Bunun için yapılacak olan aşamalı program, Keles, Harmancık, Büyükorhan ve Orhaneli nüfusuna kayıtlı olup bu adreslerde yılın tamamında veya belli bir döneminde ikamet eden fakat birinci ikamet olarak kullanmayan kişilerin birinci ikametlerinin bu ilçelerimizdeki ilgili mahallerdeki adreslere almalarıdır.

Türk Hukuk Sistemine göre, hem kanunlar itibariyle hem de maddi hakikat yönünden birinci ikamet ve ikinci ikamet uygulamasının yaygınlaştırılması, hukuka aykırı olmadığı gibi devletin gelişiminde ve vatan topraklarının tamamının kamu hizmetlerine ulaşmasında büyük bir katkı sağlayacaktır. Kaldı ki ikamet değişikliği yapacak her bir kişinin kendi mahallesinde kendi yöresinde bir yapısı ve bir yaşam alanı bulunmaktadır. Bununla beraber ikinci ikametleri ise kışlak olarak kullandıkları ikametleri olarak devam edecektir.

5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu tanımlar bahsi ile  "Yerleşim yeri adresi: Sürekli kalma niyetiyle oturulan yeri," "Diğer adres: Yerleşim yeri adresi dışında kalan yerleri," ifade etmektedir. Bu hali ile sistemimizde iki adres ile devlet kayıtlarında mekânsal adres belirlememiz mümkündüri

5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu'nun 48. Maddesinin 3. Fıkrası "Faydalanılan kamu hizmetleriyle sınırlı olmak üzere adrese dayalı olarak yürütülen iş ve işlemlerde diğer adres, yerleşim yeri adresi ile aynı hukuki değere sahiptir. Kurumlar yürütecekleri iş ve işlemlerde yerleşim yeri adresi gibi diğer adres bilgilerini de esas alır.." Hükmü ile kamu hizmetlerinin ifasında iki ikamet sistemi ile her bir bireyin adres beyanı yapmasına imkan vermektedir.

5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu'nun 50. Maddesi, 1. Fıkrası ile " Adres bildiriminde kişilerin yazılı beyanı esas alınır. Bildirim şahsen veya güvenli elektronik imza ile yapılır." Hükmü ile hem Nüfus Müdürlüklerinden hem de e-devlet üzerinden ikamet değişikliği yapmak mümkündür.

Yine 5490 sayılı Kanun'un  50. Maddesinin 3. Fıkrasına göre "Yerleşim yeri ve diğer adresi aynı olan ailenin ergin fertleri birbirlerinin yerine adres beyanında bulunabilirler." Hükmü ile bir ailede bir birey ailesi için de ikamet taşıma işlemini e-devlet ya da Nüfus İdaresinden gerçekleştirebilmektedir.

Kanun kapsamında da kamu hizmeti sunan tüm tüzel kişiler üretecekleri kamu hizmetlerinin planlamasında hem yerleşim yeri adresini hem de diğer adresi dikkate almaktadır.

Kanun bu durumu da bireyler yönünden süresinde bildirimde bulunmama ve gerçeğe aykırı beyanda bulunma olarak iki kabahat şeklinde düzenlemiştir. Kanunun 68. Maddesi "Adres değişikliğini bildirme yükümlülüğünü süresi içinde yerine getirmeyenlere 50 Türk lirası, gerçeğe aykırı beyanda bulunanlara 1000 Türk lirası idarî para cezası, yurt içinde mülkî idare amirlerince, yurt dışında ise dış temsilciliklerce verilir." Demektedir.

Bu aşamada hem yerleşim yeri olan birinci ikametin hem de diğer adresin bildirilmesinde beyan usulü geçerli olduğundan beyanımızın tarihsel gerçekliğe uygun olması gerekmektedir. Ayrıca hem yerleşim yerinin hem de diğer adresin kişi ile bağının gerçekten olması gerekmektedir. Gerçek dışı beyanda bulunulması halinde de yine idari para cezası söz konusu olmaktadır.

Çalışma bu noktadan ele alındığında 4 dağ ilçemizde yaşayan kişilerin büyük bir kısmı hem Bursa merkezde hem de 4 dağ ilçesindeki kırsal mahallerinde yaşamaktadırlar. Bu gerçeklik üzerinden hareket edildiğinde yıllarının çoğunu 4 dağ ilçemizden geçiren kişilerin yerleşim yeri olarak birinci ikametlerini Bursa merkezden 4 dağ ilçesindeki kırsal mahallerine almalarında maddi gerçekliğe aykırı bir durum yoktur, zira yılın önemli zaman dilimlerini bu yerleşim yerlerinde geçirmektedirler ve bu adreslerinde yapıları, faturaları, çiftçi kayıt sistemleri ve pek çok bilgi ve belge içeriği olan hukuki ve maddi olgusal durumlar ile gerçeklik var olmaktadır. Bu durumda gerçeğe aykırı beyan durumu söz konusu olmamaktadır. Süresinde bildirim konusu ise kişinin beyanı ile doğru orantılı şekillendiğinden beyan sistemine göre de süresinde beyanda bulunmama gibi bir durum da oluşmayacaktır.

Tam da bu noktada kırsal gelişmişlik, kırsal belediye gelirlerinin artırılması, kırsal kamu hizmetlerinin artırılması konuları da dikkate alındığında gerçekte var olan 4 dağ ilçelerinde yaşama olgusunun yerleşim yeri olarak birinci ikamete döndürülmesinin iradi beyan sistemi ile özendirilmesi ve teşvik edilmesidir. Kanun'un konuluş  amacı da dikkate alındığında kamu düzenine aykırı olmayan bu durumlar ışığında kolluk tedbiri olarak para cezası  tahkikatı yerine yerel idareler ve Kaymakamlıklar marifeti ile ortak sosyal projeler düzenlenerek geri kalmış olan kırsal yerleşim yerlerinde hayatında canlandırılması esas alınmalıdır.

YAZLAKLARIN-DAĞ YÖRESİNDEKİ ADRESLERİMİZE KASIM VE ARALIK AYLARINDA  1. İKAMETİN ALINMASI İLE 2025 YILINDA DAĞ YÖRESİ İLÇELERİNİN BELEDİYE GELİRLERİ ARTACAK VE GENEL BÜTÇEDEN DAĞ YÖRE BELEDİYELERİNE HİZMET ÜRETECEK BÜTÇE KAYNAĞI OLUŞACAK

Bu nüfus hareketliliği projesinin hayata geçirilmesinde ilk kısa vadeli sonuç 2025 yılı Keles Orhaneli Harmancık ve Büyükorhan ilçe belediyelerinin belediye gelirlerinde artış olarak kendisini gösterecektir.

Nitekim 2024 yılı bütçeleri irdelendinğinde Orhaneli'nin 19.500 nüfusu ile 194 milyon TL,  Harmancık 6500 nüfus ile 58.400.000 TL, Büyükorhan 10350 nüfus ile 65.000 .000 TL, Keles 10.200 nufüs ile 54.500.000 TL bütçeye sahip iken 103.000 nüfus ile Mustafakemalpaşa ilçesinin bütçesi 975.000.000 TL'dir.

2025 yılının bütçesi oluşturulur iken Ocak 2025 yılındaki Keles Orhaneli Harmancık ve Büyükorhan ilçe nüfusları esas alınacağından Ekim, Kasım ve Aralık aylarında oluşacak nüfus hareketliliği ve birinci ikametlerin Keles Orhaneli Harmancık ve Büyükorhan ilçelerindeki kırsal mahallere alınması kısa vadede belediye gelirlerinin kat be kat artıracaktır.

doktor atamalarında, hastane sağlık gereçlerinin sağlanmasında geniş bir yelpaze oluşturacaktır.

Milli Eğitim Bakanlığı, Keles Orhaneli Harmancık ve Büyükorhan ilçelerindeki nüfus artışına parelel olarak 2025-2026 yılı ve devamı için okullar ve personel için bütçe kaynaklarını artıracaktır. Sağlık personeli atamalarında, doktor atamalarında, hastane sağlık gereçlerinin sağlanmasında geniş bir yelpaze oluşturacağı bizlere ifade etti.

Yaptığımız araştırmalarda ise 4 dağ ilçesi nüfusuna kayıtlı ve Bursa'da ikametgah eden yöre halkı bu proje tam destek vermiş 'ki, kayıtlar yavaş yavaş alınmaya başladığı bilgisine ulaştık.

Yöre adına yapılan her proje bizim için kıymetli ve değerli,

Umarım bir nebzede olsa dağ ilçesi bu projeyle beklenilen hizmetlerin fazlasını tek tek alır.

Şimdilik esen kalın..