Tavuk etine zam mı geliyor?

Türkiye kırmızı ette yaşanan yüzde 50'lik zamları konuşurken, sırada şimdi de beyaz et yani tavuk etini de konuşuluyor.

Alım gücü açısından bakıldığında genelde beyaz et, kırmızı et fiyatlarının arttığı dönemlerde daha cazip hale gelir.

Fakat son aylarda beyaz et ve hatta yumurtada yüzde 20'yi geçen fiyat artışları yaşandı.

Aynı zamanda sektörde maliyet kaynaklı artışlar ciddi problem yarattı.

TÜİK'e göre ise, mart ayında bir önceki yılın aynı ayına göre tavuk eti üretimi yüzde 1,5 ve kesilen tavuk sayısı yüzde 6,5 azaldı. Ocak-Mart döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre tavuk eti üretimi yüzde 2,5 ve kesilen tavuk sayısı yüzde 6,1 azaldı.

Peki, marketlerdeki beyaz et zamları konuşulurken, üretici tarafında çerçeve nasıl?

Kanatlı eti üreticilerinden SECE Hayvancılık Firma Sahibi Seval Şengör'e sordum.

"Üretimdeki düşüşü nasıl değerlendiriyorsunuz?"

Tavuk eti üretiminin azalmasıyla, 'tavuk etine zam mı geliyor?' sorusu gündeme geldi.

"Tavuk etine zam mı geliyor?" diye sordum.

İlk olarak...

Dövizin sabit kalması sebebiyle ihracatın cazibesini yitirmiş olduğundan ve bundan dolayı da entegrelerin üretim kapasitelerinin düştüğünden bahsetti.

Ardından şöyle devam etti:

"Satış fiyatlarının enflasyona bağlı olarak artan maliyetleri karşılayamamasından dolayı entegreler, kapasite arttırmak yerine mevcut kapasitelerini korumayı tercih etmişlerdir."

Ve ekledi:

"Bu yıl iç piyasada kırmızı et fiyatlarına, beyaz et fiyatlarına göre daha yüksek oranda artış olmasına rağmen beyaz ete talep daha az olmuştur. Entegreler de bu talep durgunluğu sebebiyle sadece içeride satabilecekleri malları tutmaya çalışmışlardır. Mevcut piyasa şartlarından dolayı işletmelerin amacı, kapasite artırımı ve kar elde etmek yerine daha çok mevcut durumu muhafaza etmek ve korumak olmuştur. Buna bağlı olarak beyaz et üretimi yılın ilk çeyreğinde geçen yıla oranla düşmüştür."

Üretimin düşme sebebini şöyle değerlendirdi:

"Deprem bölgesinde üretimde bulunan 4 tane entegrede deprem sonrasında 1,5 ay civciv girişi yapılamamış ve üretimde bulunulamamıştır ki, üretimin düşme sebeplerinden birisi de budur."

Ardından...

Türkiye'de kanatlı üretimi dediğimiz zaman ne kadar bir kesimden bahsedildiğini sordum:

"2015 yılından beri diğer et türleri arasında dünyada en fazla üretilen kanatlı etidir. Türkiye, piliç eti üretiminde dünyada 10. sırada yer almaktadır. Ülkemizde, kayıtlı 15.000 adedin üzerinde broyler (etlik) piliç yetiştirme kümesi mevcuttur. Etlik piliç üretimi yoğun istihdam gerçekleştiren ve tarımı destekleyen yapısıyla ülke ekonomisine önemli ölçüde katma değer sağlar.2021 yılında toplam yaklaşık 2,3 milyon/ton kanatlı eti üretimi yapılmıştır. Kişi başı kanatlı eti tüketimi ise 21,2 kg/yıl değerine ulaşmıştır."

Kanatlı sektöründe maliyet sorununu değerlendirdi:

"Son yıllarda ülkemizde tüm sektörlerde olduğu gibi kanatlı sektöründe de maliyet artışları sebebiyle sorunlar oluşmaktadır. Elektrik, ısınma maliyeti olarak kömür, işçilik, civciv altlık olarak kullandığımız kavuz, jeneratör kullanımda mazot, yedek parça, servis hizmetleri gibi işin devamlılığında gerekli maliyet kalemlerindeki artışlar sorun teşkil etmektedir. Geçen 1,5 yıla göre tüm maliyetlerimiz en az 2 katı olarak artmıştır."

Beyaz et sektöründe fiyatları nasıl değerlendirdiğini de sordum:

"Ülkemizde kırmızı et kıyma da fiyat 200 TL/ kg'ı aşmış iken, bütün tavuk fiyatının en az 70-80 ₺ olması gerekiyor. Fakat bugün bütün tavuk 50-60 TL'ye satılmaktadır. Tavuk fiyat bandının yukarı yönlü iyileştirilmesi üretim, kesim, perakendeciye teslim iş akışı sürecindeki maliyetlerin artışı sebebiyle sektörde sürdürülebilirlik açısından faydalı olacaktır."

"Peki, üreticinin geliri ne durumda? Ne kadara satıyorsunuz?" dedim:

"Broyler sektöründe elde edeceğiniz gelir, yetiştiricilik performansına ve mevsim şartlarına göre değişiklik göstermektedir. Hayvan refahı için işletmedeki şartların uygun olması, göstereceğiniz özen, mevsim şartlarına göre iyi bir organizasyon çalışması ve bio güvenlik kurallarına tam uygulanması performansı direk olarak etkilemekte ve buna bağlı olarak karlılık oranları da aşağı veya yukarı yönlü olarak yüzde 20- yüzde 25 oranında değişiklik göstermektedir." 

Üretimi devam ettirebilmeniz için maliyet artışını yansıtabiliyor musunuz?

Anlaşmalı olduğumuz entegre ile aramızdaki fason yetiştiricilik sözleşmesi ile belirlenen fiyat, sektörel bazda gerçekleşen maliyet artışlarına göre değerlendirilerek işin sürdürülebilirliği açısından güncellenmektedir.

Beyaz et sektöründe üreticinin (kümes sahipleri ) beklentileri ne durumda?

Her sektörde olduğu gibi beyaz et sektöründe de üreticinin beklentisi; enflasyonist ortama bağlı olarak artan ve yukarı yönlü olarak sürekli değişkenlik gösteren maliyetlerimizin düşmesi ve daha iyi bir karlılık oranı elde etmek. Ve piyasadaki ekonomik dengelerin ve fiyat politikalarının stabil hale gelmesiyle sektördeki ekonomik belirsizliklerin ortadan kalkmasıyla işimizin sürekliliğini sağlamak.

Son olarak...

"Bir kümesin kurulum maliyeti ne kadar?" dedim:

"Ortalama olarak bir kümesin maliyeti 300.000 dolar yaklaşık olarak 5,5 - 6 milyon TL civarında."