Şimdi de 'çay' krizi mi?

Gün geçmiyor ki, tarım ve gıda sektöründe yeni bir gündem patlak vermesin.

Tarım ve gıda sektörü açısından öngörülemez bir yıl geçirmeye devam ediyoruz.

Bu haftanın ana gündem maddelerine bir de çay eklendi.

'Şimdi de çay krizi mi?' diye sordum kendi kendime...

Gündeme düşen bir açıklama dikkatimi çekti.

Gelin isterseniz öne çıkan gelişmeleri hep birlikte inceleyelim.

15 maddelik Çay Kanunu Teklifi TBMM Başkanlığı'na sunuldu.

Teklife göre, çay tarım alanları Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından tespit edilecek ve bu alanlar dışında çay tarımı yapılamayacak.

Teklifle çay tarımı ve yaş çay yaprağı satışı ile kuru çay üretimi ve satışına dair usul, esas ve yükümlülükler düzenleniyor.

Çay üretimi ve satışıyla ilgili düzenleyici ve denetleyici kurallara aykırı davrananlar hakkında uygulanacak idari yaptırımlar belirleniyor.

Yaş çay alım fiyatı, Ulusal Çay Konseyi tarafından belirlenerek ilan edilecek.

Yaş çay alım fiyatı, arz ve talep durumu ile üretim maliyetleri dikkate alınarak her yıl hasat dönemi başlamadan önce belirlenecek.

Ulusal Çay Konseyi tarafından o yıla esas alım fiyatının belirlenememesi halinde; yaş çay alım fiyatı, bir önceki yılın alım fiyatının yeniden değerleme oranında artırılması suretiyle belirlenecek.

Yaş çay üreticileri tarafından kuru çay üreten işletmelere satılan yaş çay yapraklarının bedeli, yaş çay üreticileri adına açılan banka hesaplarına kuru çay üreten işletmelerce en geç alım tarihinden itibaren 6 ay içerisinde Türk lirasıyla ödenecek.

Yaş çay alımı, sadece A veya B lisansına sahip işletmeler tarafından yapılabilecek.

Çay Kanunu Teklifi ile yaş çay üreticisinden alım yapan işletmeler, Tarım ve Orman Bakanlığınca yetkilendirilmiş yeterli sayıda çay eksperi istihdam etmek zorunda olacak.

AK Parti Genel Başkan Yardımcısı ve Rize Milletvekili Hayati Yazıcı, hedeflerinin üretici ve tüketiciyi korumak, çayın Türk ekonomisi içindeki yerini güçlendirmek ve Türk çayını dünya markası haline getirerek dış pazarlardaki payını büyütmek olduğunu söylüyor.

Hayati Yazıcı, yaklaşık 70 yılı aşkın süredir fidan yenilemesi yapılmayan çok sayıda çay bahçesi bulunduğuna ve teklifte kaliteli ürün alınmayan çay bahçelerinin yenilenmesini teşvik edici düzenlemenin yer aldığına dikkat çekiyor.

Ve şöyle devam ediyor:

"Çay tarım alanlarının belirlenmesi, ruhsatlandırma gibi işlemlerin nasıl yapılacağına ilişkin düzen kuralları teklifimizde yer alıyor. Ruhsatsız alanlarda yeni çay bahçesi açanlar ile uygun olmayan şekilde çayı işleyen ve pazarlayanlara, belirlenen çay alanları dışında yetkisiz çay alımı ve satımı yapanlara cezai yaptırımlar öngörülüyor. Lisanslı çay işletmeciliği tanımlanıyor, özel sektör çay işletmecilerinin faaliyetin kapsamına göre sınıflandırılmalarına ilişkin kurallar yer alıyor. Kayıtlılık, izlenebilirlik gibi verilerle üretim planlamasının yapılması, böylece arz ve talep dengesine göre etkin kontrol ve denetimi sağlayan kural ve mekanizmalar öngörülüyor. 2008'den bu yana çay sektörünün tüm tarafların bir araya gelmesiyle kurulmuş olan Ulusal Çay Konseyi, yaş çay yaprağı fiyatının belirlenmesinde aktif ve etkin bir hale getiriliyor, böylece paylaşımcı bir yaklaşımla üretici ve tüketici birlikte gözetilerek yaş çay alım fiyatında istikrar hedefleniyor."

Teklif, çay ürününün dikiminden yetiştirilmesine, toplanıp pazarlanmasına kadar tüm aşamaları kapsayan düzenlemeleri içerdiğine işaret ediyor.

Planlı tarımın en önemli uygulamalarından biri sözleşmeli tarım.

Teklifle çay sektörü, sözleşmeli tarım kapsamına alınıyor.

Dünya çay üretiminde Çin, Hindistan, Kenya, Sri Lanka ve Vietnam ilk sıralarda yer alıyor.

Türkiye, dünya çay üretiminde genelde 5-6'ıncı sıralarda yer alıyor.

Türkiye'de çayın önemli bir tüketimi ve aynı zamanda ciddi bir ekonomisi var.

Tam yazımızı tamamlarken, çaydaki fiyat artışını da paylaşmam lazım.

Fiyatlar aldı başını gidiyor...

Bugün 1 bardak çayın fiyatı 9 TL - 15 TL aralığında...

TÜİK'in enflasyon sepetinde çayın ağırlığı yüzde 0,5464 civarında...

Çaykur'un da çaya ortalama yüzde 43,71 zam oranı...

Diğer markaların zam oranlarıyla da bu etki enflasyon rakamlarına da yansıyacak.

Kısacası, çay sektörüne üretimden pazarlamaya, verimlilikten kaliteye, mevzuattan ihracata, istihdamdan maliyetlere ve piyasa ekonomisine kadar her açıdan daha da derinlemesine bakmak lazım.