Sanayicinin masasındaki anket ne diyor?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), her ay imalat sanayinde faaliyet gösteren işyerlerinde gerçekleştirdiği İktisadi Yönelim Anketi'nin ağustos ayı sonuçlarını yayımladı.

Ağustosta 1763 işyerinde yapılan anketin sonuçlara göre, imalat sanayinde mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı  (KKO-MA), önceki aya göre ağustosta 0,2 puan düşerek yüzde 75,7'ye indi. Mevsimsel etkilerden arındırılmamış kapasite kullanım oranı ise, önceki aya göre 0,5 puan azalarak yüzde 75,4 oldu.

Kapasite kullanımı önceki aya göre tüketim mallarında 0,8 puan artarak yüzde 73,5'e yükseldi.

Bu kapsamda dayanıklı tüketim mallarında 0,3 puan düşüşle yüzde 72,6 olan kapasite kullanımı, dayanıksız tüketim mallarında 1 puan artışla yüzde 73,7'ye yükseldi.

Kapasite kullanımı ara mallarında yüzde 75,6'da kalırken, yatırım mallarında ise 4,1 puan düşüşle yüzde 71,9 oldu.

Ağustos ayında alt sektörler içinde en yüksek kapasite kullanım oranları yüzde 83,8'le kâğıt ve kâğıt ürünlerinin imalatı, yüzde 81,9 ile ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) ve yüzde 81,8'le tütün ürünleri imalatında gerçekleşti.

Bu ay en düşük kapasite ile çalışan alt sektör ise yüzde 60,6 ile deri ve ilgili ürünlerin imalatı oldu. Önceki aya göre en sert düşüşler 1,7 puanla içeceklerin imalatında yaşandı.

Kapasite kullanımında aylık bazda en yüksek artış ise, 13,5 puanla temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı sektöründe kaydedildi.

Reel Kesim Güven Endeksi ağustosta önceki aya göre 1,8 puan düşerek 98,5, mevsimsellikten arındırılmış endeks de 0,7 puan azalarak 98,0 düzeyine geriledi.

Geçen yıl ağustos ayında 104,6 düzeyinde bulunan mevsimsellikten arındırılmış Reel Kesim Güven Endeksi, eylülde 105,1'e çıktıktan sonra kasımda gerilemeye girerek 2024'ün şubatta 102'ye kadar düşmüş, yerel seçimlerin yapıldığı martta ise pozitif beklentilerde 103,5'e yükselmiş ve nisanda da aynı düzeyde kalmıştı. Mayıs itibariyle de yeniden sürekli gerileyerek ağustosta 98'e kadar düştü.

İMALATTA SON ÜÇ AY...

-İktisadi Yönetim Anketi'ne göre, imalat sanayi işyerleri içinde son üç ayda üretim hacmini artıranların oranı yüzde 19,1'de kaldı. Yüzde 61,8'le büyük kesim üretim düzeyini aynı tutarken, yüzde 19,1'lik kesim ise üretimi azaltma yoluna gitti.

-İşyerlerinin yüzde 16,8'lik bölümü son üç ayda iç piyasadan aldığı sipariş miktarının arttığı tespit edilirken, yüzde 25,4'ün de ise azalma bildirildi.

-Son üç ayda ihracat siparişleri artan işyerlerinin payı yüzde 17,2, azalanların oranı yüzde 21,2 oldu. Ve bu kesim ihracat siparişlerinin miktarının normalin altında olduğunu belirtti.

-İşyerlerinin yüzde 60,1 ile büyük kesim son üç ayda ortalama birim maliyetlerinin yükseldiğini belirtti.

-Bulunduğu sanayi dalındaki genel gidişat konusunda bir ay öncesine kıyasla daha iyimser olanların oranı ağustosta yüzde 5,8'de kaldı. Yüzde 74,7 oranı ile sanayiciler önceki aya kıyasla gidişatın aynı olduğu ve yüzde 19,5'lik sanayi kesimi ise daha kötümser görüş bildirdi.

-Gelecek üç ayda toplam siparişlerde artış bekleyen işyerlerinin temmuz anketinde yüzde 32,1 olan oranı ağustosta yüzde 30,0'a düşerken, düşüş bekleyenlerin oranı artarak yüzde 14,8'den yüzde 16,5'e yükseldi.

-İç piyasa siparişlerinde artış bekleyen sanayi işyerlerinin oranı önceki aya göre 0,8 puan artarak yüzde 27,3'e ve düşüş bekleyenlerin oranı 2,3 puan artarak yüzde 17,4 oldu.

-İhracat siparişlerinde artış bekleyenler bir ayda 6 puan düşerek yüzde 27,9'dan yüzde 21,9'a geriledi. Azalma bekleyenlerin oranı ise yüzde 12,9'dan yüzde 14,8'e çıktı.

-Sanayicilerin yüzde 60,3'ü gelecek üç aydaki üretim süreçlerinde ortalama birim maliyetlerinde artış bekliyor. Birim maliyetlerde yükseliş bekleyenlerin oranı temmuza göre 1,3 puan arttı. Gelecek üç ayda birim maliyetlerin değişmeyeceği görüşündeki işyerlerinin temmuzda yüzde 33,8 olan oranı da ağustosta yüzde 36,3'e yükseldi. Ağustosta yüzde 3,4'lük kesim ise gelecek üç ayda birim maliyetlerde düşüş beklentisini belirtti.

-Gelecek üç ayda kısa vadeli Türk Lirası kredi faizlerinde artış bekleyen sanayicilerin temmuzda yüzde 16,4 olan oranı ağustosta yüzde 13,2'ye düştü.

Faizlerin aynı kalacağı beklentisi ağustosta yüzde 73,2'ye yükseldi. Yüzde 13,6'lık kesim ise faizlerde düşüş beklediği görüldü.

SÖZÜN KISASI...

Ekonomide fren eğilimi devam ederken, imalat sanayi güveninde gerileme var.

Bu da uygulanan sıkı para politikasının fren etkisi ileriyi göz önüne alarak önemler almayı tercih ettiğine işaret ediyor.

Velhasıl temel göstergelerde kötümserlik dozu temmuza göre biraz daha arttı.

Sanayicilerin son üç aya ilişkin değerlendirmelerinde imalat sektöründe orta derece bir performans, piyasa koşullarında ve taleplerde gelecek üç aya ilişkin beklentilerde de iyimserliğin düşük olduğuna işaret ediyor.

İç piyasadan sipariş artışında beklenti yükselirken, ihracat siparişlerinde ise tersine bir durum görülüyor.

Maliyetlerde artış kaygısı artarken, üretimi artırma azmi de zayıflıyor ve ihracatta artış beklentileri de geriliyor.