İmalatta tehlike çanları!

İmalat sektöründe ortalık karışık...

Maliyet artışları ve fiyatlardaki belirsizlik tüm hesapları alt üst etmiş durumda.

Sanayinin gündemi...

İSO Türkiye İmalat PMI anketinin eylül ayı sonuçları açıklandı.

Durum çok da iç açıcı gözükmüyor...

Sanayide büyümeye dair en önemli öncü gösterge olan İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) rakamları yedinci ayda da daralmaya devam ediyor.

Haliyle de Ağustos ayında 47,4 olan İSO İmalat PMI, eylül de 46,9'a geriledi.

Durumu analiz edecek olursak; rakamlar imalatta daralmaya, imalatta bozulmanın sürdüğüne, yeni siparişlerde devam eden yavaşlamanın istihdamı etkilediğine, firmaların çalışan sayısını azalttığına, imalatçıların nihai ürün stoklarında süregelen artışa, üretimin önümüzdeki aylarda zayıf seyredebileceğine ve yavaşlamanın üçüncü çeyrek sonunda daha belirgin hale geldiğine işaret etti.

Bir yandan finansmana erişimde zorlanan şirketler için imalat ve üretim riskli hale geldi.

Makas açılıyor, kredi faiz oranlarıyla çarklar dönmez oldu!

Diğer yandan da yüksek faiz imalatçılar için hem engel hem de risk oluşturuyor.

Malın üretilebilmesi için gerekli olan hammadde finansmanı ürünün satış fiyatının üzerinde kalıyor.

Dolayısıyla şirketler de yatırımın bu kadar maliyetli olduğu bir ortamda üretimlerinde daralmaya gidiyor.

Konuştuğum pek çok Bursalı imalatçı, yüzde 40 - yüzde 50'ye dayanan kredi faiz oranlarıyla çarkı çeviremeyeceği için küçülmek ya da kepenk indirmek zorunda kalacağından yakınıyor.

Öte yandan üretici enflasyonunda yeni rekor yüzde 151,5...

Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) 2022 yılı eylülde bir önceki aya göre yüzde 4,78, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 151,5 artarak yıllık bazda rekor kırdı.

Enflasyonda yükseliş serisi 16. ayına geldi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Eylül ayında tüketici fiyat endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 83,45 arttı. Aylık enflasyon Ağustos'a göre yükselişe geçerek yüzde 3,08 oranında gerçekleşti.

Yaşanan daralmayı değerlendirmelerini istediğim sanayiciler üç önemli soruna işaret etti:

"Finansmana erişim, kırılgan talep koşulları ve enflasyonist baskılar hem üretim hem de yeni siparişlerde yavaşlamaya yol açıyor."

İSO Türkiye İmalat PMI anketinden yansıyanlara göre; toplam yeni siparişler aylık bazda son bir yıl boyunca hız kaybederken, üretimde ise yavaşlama eğilimi 10 ayı geride bıraktı ve yeni ihracat siparişlerinde ise özellikle Avrupa'dan kaynaklanan talep zayıflığına bağlı olarak düşüş gözlendi.

Girdi maliyetleri keskin şekilde artmaya devam ederken, birçok firma doğalgaz ve elektrik başta olmak üzere enerji fiyatlarındaki yükselişin enflasyonda belirleyici olduğunu ifade etti.

Yine sanayilere göre, hammadde maliyetlerindeki artış ve TL'deki değer kaybı da girdi fiyatlarının yükselmesinde etkili oldu. Firmaların maliyet artışlarını alıcılara yansıtmakta zorlandığı da ifade edildi.

Talepteki geri çekilme ve fiyat gelişmeleri ise, girdi alımları ve girdi stoklarında düşüş yaşanmasına neden oldu.

Öte yandan yeni siparişlerdeki zayıflık dolayısıyla satılmamış ürün miktarının artması, firmaların nihai ürün stoklarında da yükselişe yol açtı.

Üretim sonrası stoklar üst üste artış gösterdi ve söz konusu artış Şubat 2012'den beri en yüksek hızda ölçüldü.

Rapora göre, bazı sektörlerde yeni siparişlerde yavaşlama kaydedildi.

Düşüşün en sert yaşandığı sektörün tekstil olmasına karşılık, en ılımlı ivme kaybı gıda üreticilerinde gerçekleşti.

Yeni ihracat siparişleri neredeyse tüm sektörlerde yavaşladı. Yeni siparişlerdeki zayıflık, eylül de çoğu sektörün üretimini azaltmasına yol açtı. Üretimini artıran tek sektör, 2 aylık daralmanın ardından toparlanan tekstil oldu. Üretimdeki en keskin yavaşlama ise metalik olmayan mineral ürünler sektöründe kaydedildi.

Yeni siparişlerin tüm sektörlerde yavaşlaması sonucu, firmaların satılmamış nihai ürün stoklarında birikim gözlendi. Üretim sonrası stoklar dört sektörde arttı ve en belirgin artış tekstil sektöründe gerçekleşti.

Tedarikçilerin teslimat süreleri eylül ayında uzamaya devam ederken en belirgin gecikmeler kimyasal, plastik ve kauçuk sektöründe gözlendi.

İSO Türkiye İmalat PMI'nin özeti bu şekilde...

Son söz olarak...

Hem iç piyasada hem de yurt dışında (özellikle Avrupa) devam eden zorlu talep koşulları nedeniyle eylül ayı PMI verilerinin Türk imalatçıları açısından pek olumlu bir tablo sunmadığını gösteriyor.

Kısacası...

Çarklar dönmekte zorlanıyor...

İmalat sektöründe tehlike çanları çalıyor!

Bir imalatçının üretimden kaçışı...

Başka söze gerek var mı?