Fiyat artışları siparişleri vurdu!

İstanbul Sanayi Odası (İSO), Türkiye Sektörel PMI ile Türkiye İmalat PMI anketinin Nisan 2024 sonuçlarını açıkladı.

Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en hızlı ve güvenilir referans kabul edilen İSO Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin sonuçlarına göre, martta 50,0 olarak gerçekleşen manşet PMI, nisan 2024'te 0,7 puanlık bir düşüşle 49,3'e gerileyerek eşik değer 50,0'nin altına indi.

Öncelikle eşik değer olan 50,0'nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye ve altındaki değerlerin ise kötüleşmeye işaret ettiğini hatırlatayım.

Biraz geriye gidelim ki, tabloyu daha net okuyabilmek adına...

Aralık ayında 47,4 olan manşet PMI, Ocak 2024'te 49,2 ile 2023 yılının son dört ayın en yüksek değerine ulaşarak faaliyet koşullarındaki bozulmanın hafiflediğine ve üretimdeki azalışında uyumlu ölçüldüğüne işaret etmişti. Yine de 50,0 eşik değerin altında kalmıştı.

Şubatta 50,2'ye yükselerek faaliyet koşullarında iyileşmeye işaret etti, fakat mart ayında hafif bir düşüşle eşik değer 50,0 düzeyinde gerçekleşerek faaliyet koşullarında genel olarak durağan bir seyre döndü.

Türk Lirası'nın ABD doları karşısındaki değer kaybının girdi fiyatlarında yükselişe yol açan ana unsur olmaya devam ettiğini gördük.

Peki, nisan ayı hangi mesajı veriyor?

10 imalat sektörü için hazırlanan ve üretim, talep, kapasite, fiyatlar ve satın alımları kapsayan endeksler ilgili sektörlerin ekonomik performansına ilişkin öncü gösterge niteliğini taşıyor.

Nisanda siparişler 10 sektörden 2'sinde arttı. 

Rapora göre;

Nisanda yeni siparişler sadece iki sektörde arttı. Giyim ve deri sektörü ve gıda ürünlerinde arttı. Yeniden iyileşme bölgesine geçerek talep artışı giyim ve deri ürünleri sektöründe görüldü.

10 sektörün yalnızca ikisinde gıda ürünleri ve metalik olmayan mineral ürünlerinde üretim arttı. Ve gıda ürünleri, üst üste üçüncü ay üretimde en yüksek artış sağlayan sektör oldu.

Siparişlerde en belirgin yavaşlama makine ve metal ürünlerinde. Mart'taki ılımlı artışın ardından Nisan'da üretimin sert şekilde daraldığı sektör oldu.

Dış talep koşulları durgun seyrini korudu.

Yeni ihracat siparişlerinde artış sağlayabilen tek sektör giyim ve deri ürünleri oldu.

Metalik olmayan mineral ürünler, kara ve deniz taşıtları ile ağaç ve kağıt ürünlerinde istihdam yükselişe geçti.

Tedarik zinciri koşulları da iyileşme sinyalleri verdi. Sektörlerin çoğunluğunda teslimat süreleri kısaldı, ancak bu durum genellikle girdi talebindeki zayıflamadan kaynaklandı.

Tedarikçi performansında en güçlü iyileşmenin gerçekleştiği elektrikli ve elektronik ürünler sektöründe teslimat süreleri Ocak 2016'dan bu yana en keskin düşüş görüldü.

Kimyasal, plastik ve kauçuk sektöründe gecikmeler belirgin şekilde arttı. Kimyasal, plastik ve kauçuk ürünleri sektörünün tedarik zincirlerinde yaşanan aksamalar, girdi maliyetlerindeki en keskin artışın da bu sektörde görülmesine yol açtı.

Nihai ürün fiyatlarındaki en keskin artış gıda ürünlerinde görülürken, sektörün görece yüksek fiyatlama gücü etkili oldu. Satış fiyatlarında en sınırlı artış ise makine ve metal ürünleri sektöründe gerçekleşti.

GIDA ÜRÜNLERİ...

Nisan'da en iyi performans gösteren sektör olmaya devam etti. Üretimdeki güçlü artış ve yeni ihracat siparişlerindeki hafif çaplı yavaşlamaya rağmen toplam yeni siparişler artış gösterdi. Firmalar istihdam ve satın alma faaliyetlerini de genişletti. Girdi maliyetleri ve nihai ürün fiyatlarında artış hızlanarak devam etti. 10 sektör içerisinde satış fiyatlarının en hızlı arttığı sektör gıda ürünleri oldu.

TEKSTİL ÜRÜNLERİ...

Tekstil üretimindeki yavaşlama çok daha düşük oranda görüldü. Yeni siparişler, istihdam ve satın alma faaliyetlerindeki düşüşler yavaşladı. Girdi maliyetleri keskin bir şekilde artmaya devam etse de, enflasyon son beş ayın en düşük seviyesinde ve sektörler içerisindeki en ılımlı düzeyde görüldü.

GİYİM VE DERİ ÜRÜNLERİ...

Yeni siparişlerin yeniden artışa geçtiğini görüyoruz. Üretimde ise, düşüş devam etmekle birlikte belirgin bir şekilde yavaşladı ve oldukça hafif gerçekleşti. Benzer bir tablo istihdamda da gözlendi. Tedarikçilerin teslimat süreleri ise son bir yılda ilk kez kısaldı ve bu durum satın alma faaliyetlerinin hızlanmasında rol oynayarak girdi stoklarının artmasını sağladı.

AĞAÇ VE KÂĞIT ÜRÜNLERİ...

Nisan verileri, ağaç ve kâğıt ürünleri sektöründe yaklaşık bir yılın en sınırlı üretim kaybına işaret etti. Üretimde düşüşün durma noktasına gelmesi, firmaların bir önceki ayda hafifçe artan birikmiş işlerini azaltmalarına katkı sağladı. İhracat da dâhil olmak üzere yeni siparişlerde yavaşlama devam etti. Hem girdi maliyetleri hem de nihai ürün fiyatları enflasyonu Mart ayına göre düşük hızda gerçekleşti.

KİMYASAL, PLASTİK VE KAUÇUK ÜRÜNLER...

Girdi maliyetlerinde keskin artış görüldü. Girdi maliyetleri enflasyonu önceki döneme göre belirgin ivme kazandı. Nihai ürün fiyatlarındaki artış da Mart ayına kıyasla hızlı gerçekleşti. Fiyat baskıları talep koşullarını olumsuz etkiledi ve yeni siparişler üst üste üçüncü ay azaldı.

METALİK OLMAYAN MİNERAL ÜRÜNLER...

Üretimde son 11 ayın en hızlı artışı gerçekleşti. Üretimdeki iyileşme, yeni siparişlerde devam eden yavaşlamaya rağmen gerçekleşti. Öte yandan, siparişlerdeki gerileme son beş ayın en düşük hızında ölçüldü. İstihdamın son bir yılda ilk kez artışa geçmesi de üretimdeki büyümeyi destekledi. Satın alma faaliyetlerinde ise son 23 ayın en güçlü artışı kaydedildi.

ANA METAL SANAYİ...

Ana metaller sektöründe yeni siparişler Nisan'da belirgin bir ivme kaybı sergiledi. Üretimdeki düşüşün hızlanmasına rağmen istihdam kaybı durma noktasına geldi. Nisan ayında girdi maliyetleri ve nihai ürün fiyatları enflasyonu hızlandı. Öte yandan, bir önceki ay artış gösteren tedarikçilerin teslimat sürelerinin ise son anket döneminde kısaldığı gözlendi.

MAKİNE VE METAL ÜRÜNLER...

Üretim Nisan'da keskin yavaşlama kaydetti. Benzer bir durum, son iki yılın en belirgin ivme kaybını gösteren yeni siparişler için de geçerli oldu. Girdi maliyetlerindeki artışın keskin bir şekilde devam etmesine rağmen talepteki zayıflık nedeniyle nihai ürün fiyatları enflasyonu son 11 ayın en düşük seviyesine geriledi.

ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK ÜRÜNLER...

Tedarik zincirlerinde iyileşme devam etti. Teslim sürelerinin kısalmasında girdilere yönelik talebin zayıflaması da kısmen etkili oldu. Girdi talebindeki düşüş ise son bir buçuk yılın en keskin sipariş daralmasına bağlı olarak üretim gereksinimlerindeki azalıştan kaynaklandı. Öte yandan hem girdi maliyetleri hem de nihai ürün fiyatları bir önceki aya göre daha yüksek oranda arttı.

KARA VE DENİZ TAŞITLARI...

Kara ve deniz taşıtları üretimi yavaşladı. Üretimdeki ivme kaybı, toplam yeni siparişlerdeki sert daralmadan kaynaklanırken yurt dışından alınan yeni siparişlerde önemli bir değişim gözlenmedi. Tedarikçilerin teslimat süreleri kısaldı. Girdi maliyetlerinde keskin bir artış gözlendi. Nihai ürün fiyatları enflasyonu ise en düşük seviyesine geriledi.

Özetle...

10 sektörün nisan ayı görünümü bu şekilde...

Piyasa koşullarının varlığını koruduğu nisan ayı, faaliyet koşullarının yavaşladığı sinyalini verdi.

Yavaşlamaya da üretimin daralmaya girmesi etkili oldu.

Fiyat artışları ve yüksek faiz oranlarının talebi olumsuz yönde etkilemesiyle yeni siparişler üst üste onuncu ayda yavaşlamaya devam etti.