Dolar sürpriz yapabilir...

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) Ağustos ayına ilişkin dış ticaret istatistiklerine göre, dış ticaret dengesi Ağustos ayında yüzde 159,9 artarak 4,31 milyar dolardan 11,2 milyar dolara yükselerek rekor açık verdi.

Öte yandan ihracatın ithalatı karşılama oranı 2021 Ağustos ayında yüzde 81,4 iken, 2022 Ağustos ayında yüzde 65,6'ya geriledi.

İş dünyası başta finansmana erişim, tedarik sorunları, pazar riskleri, enerji, hammadde ve lojistik olmak üzere yüksek maliyet sorunlarıyla mücadele ettiklerine işaret etti.

Aynı zamanda rekabet gücünü koruyacak yeni destek mekanizmalarının da harekete geçirilmesi gerektiğine değiniyor.

Türkiye İstatistik Kurumu ile Ticaret Bakanlığı'nın genel ticaret sistemi kapsamında yayımladığı geçici dış ticaret verilerine göre ihracat Ağustos'ta, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 13,1 artarak 21,3 milyar dolar, ithalat yüzde 40,4 artarak 32,5 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Ocak-Ağustos döneminde dış ticaret açığı 73,4 milyar dolara çıktı.

Genel ticaret sistemine göre ihracat 2022 yılı Ocak-Ağustos döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 18,2 artarak 165,61 milyar dolar, ithalat yüzde 40,7 artarak 239,43 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Ocak-Ağustos döneminde dış ticaret açığı yüzde 146,3 artarak 29,82 milyar dolardan, 73,4 milyar dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2021 Ocak-Ağustos döneminde yüzde 82,5 iken, 2022 yılının aynı döneminde yüzde 69,3'e geriledi.

Türkiye'de ithalat-ihracat dengesinde tablo böyleyken, gelecek senaryoları neye işaret ediyor?

Türk lirası değer kaybedip enflasyon artarken, iş dünyası temkinli!

Ekonomist Dr. Can Fuat Gürlesel'den Türkiye ekonomisine ilişkin paylaşımlarını dinledim.

İşte Dr. Can Fuat Gürlesel'in ekonomiye yönelik paylaştığı senaryolardan özetler...

Türkiye'nin Haziran 2023'de seçime doğru giderken, Türkiye ekonomisinin beklentiler doğrultusunda yüzde 5'lik bir büyüme hedefinden bahsetti.

"Bu büyüme 2 şekilde olabilir" diyerek, canlı bir ihracat ve dış ticarete işaret etti.

 Ardından ekledi:

"2023 yılında dünya ticaretinin küçüleceği bir yıl bekliyoruz. Büyüme tarafına ihracat sınırlı bir etki yapacak ."

"Peki, yüzde 5 büyümeyi nasıl sağlayacağız?" diyerek, şu paylaşımı yaptı:

"İç talep, tüketim harcamaları ve yatırım harcamalarının canlı tutulması gerekiyor. Muhtemelen çeşitli desteklerle ve en azından iki çeyrek daha yüzde 5'e yakın bir büyüme sağlayabiliriz diye düşünüyoruz. Bu büyüme ihracattan gelmeyecek ise, içeride mutlaka iç tüketimi ve yatırım talebini bir miktar canlandırmak gerekecek gibi duruyor. 2023-2025 Orta Vadeli Programında ihracat hedefi yılsonu için 255 milyar dolar olarak belirlendi. İhracatın 2023 için 265 milyar dolar, 2024 için 285 milyar dolar, 2025 için 305 milyar dolar olması hedefleniyor. Öncelikle dünyada ticaretin çok yavaşladığı bir dönemde yüzde 3'lük bir ihracat artışı makul bir hedef olduğunu düşünüyorum."

Burada bir hatırlatma yapmak istiyorum.

2023-2025 Orta Vadeli Programında ithalatın, 2022 sonunda 360 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmesi, 2023'te 345 milyar dolar, 2024'te 363 milyar dolar, 2025'te de 384 milyar dolar olması öngörülüyor.

"FAİZLERİ İNDİRMEYE DEVAM EDECEK"

"YILSONU DOLAR/TL BEKLENTİM 20 'DE KAPATACAĞIMIZ YÖNÜNDE"

Dr. Can Fuat Gürlesel, hem dünya koşulları hem de Türkiye'nin seçim takviminde 2023 yılı ekonomi senaryoları için yorum yapmanın zor olduğunun da altını çiziyor.

"İhracat hedefi, kamu  otoritesinin küresel yavaşlama olacağı varsayımını kullandığını ve buna bağlı olarak da ihracat tarafından çok yüksek bir beklenti olmadığını gösteriyor. Enflasyon beklentisine baktığımızda, 2022 yılsonu Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) hedefi yüzde 65 olarak öngörülürken, 2023 TÜFE hedefi ise yüzde 24,9 olarak yer alıyor. Benim öngörüm yüzde 70-72 aralığında kapatacağımız yönünde ve aynı zamanda da 2023 yılı asgari ücret artışı üzerinde de belirleyici olacaktır. Bu durumda yüzde 55 - yüzde 60'a varan oranlarda zam yapılacağına işaret ediyor."

Bütçe tarafında ise, yüksek bir bütçe açığı olacağına değiniyor.

"Bütçe açığındaki artış enflasyonu ciddi biçimde etkilemektedir. Bütçede 660 milyar TL'lik açığa doğru gidiyoruz. 2023 yılı geneli için personel giderleri tarafındaki yüzde 58'lik artış, memur maaşlarındaki artışın yüzde 55 olacağını gösteriyor. Biliyorsunuz ki,  asgari ücret ve diğer ücret artışları için baz oluşturuyor. 2023 seçim yılında kamu tarafında yüksek mal ve hizmet alımı öngörülmüyor. Fakat cari transferler dediğimiz alanlarda çok hızlı bir büyüme var. Bu yıl bütçe harcamalarının cari transferlerde yüzde 100'e yakın bir artış var. Gelecek yıl bütçe büyüklüğü 1.7 trilyon TL olarak öngörülüyor. Kamu yatırım harcamalarında yüzde 1'lik bir artış öngörülmüş. Bu sene yeni bir projede yatırım programına kabul etmiyor."

Döviz kuru tahmini...

"Türkiye'nin döviz rezervinde sıkıntıyla karşı karşıya kalma hikâyesi olabilir. 2022 sonuna yönelik cari işlemler açığı beklentisi ise 48 milyar dolar düzeyinde. Türkiye ekonomi modelinde liralaşma stratejisi var. Kredi kullanımında musluklar çok ciddi kısılmış durumda ve kredi kullanımında da inanılmaz koşullar var. Önümüzdeki dönemde döviz kurları üzerindeki baskı ile yeni düzenlemelerin gelebileceğini düşünüyorum. Birkaç ay daha kredi tarafında bir rahatlama beklemiyorum ve sıkışma devam edecek gibi gözüküyor. 40 - 45 milyar TL'lik yeni bir Kredi Garanti Fonu paketi hazırlığı var. Burada da kredi kullanımının fatura karşılığı olması isteniyor. Daha önceki KGF kredilerinde böyle bir durum yoktu. Şuanda ihtiyaç duyduğumuz net işletme sermayesini karşılayabilecek bir kredi olanağı çok gözükmüyor. Yıllık kredi büyümesi yüzde 18,7 seviyesine gerilerken, enflasyonla karşılaştırdığımızda çok ciddi bir negatif alan oluşuyor."

"Faizler inmeye devam edecek mi?" sorusuna şu değerlendirmeyi yaptı:

"Faizleri indiriyoruz, fakat kredi yok! Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), faiz oranını yüzde 9'a çekene kadar, yüzde 11, yüzde 10 gibi faizleri indirmeye devam edecek. Enflasyonu ve faizi tek haneli seviyelere indirme hedefi var. Yılsonu dolar/TL beklentim 20 'de kapatacağımız yönünde. Döviz piyasasında çok temkinli gidildiğini söylüyorlar. 'Döviz kurları biraz gevşer mi?' ya da 'Para girişi olur mu?' diye para piyasaları ve döviz piyasaları temkinli gitmeye devam edecek."

Değerlendirmelerde ihracatın yavaşladığı bir ortamda iş dünyasının yüklerini hafifletmeye yönelik desteklerin artacağı tahmin ediliyor.