Cüzdandan 'borç' çıktı!

Son dönemin en önemli meselelerinden biri de borçlar.

Borcu borçla kapatanlar...

Gıda fiyatlarından hazır giyime kadar fiyatlar uçup gidince emeklisinden asgari ücretlisine ve memuruna kadar kredi kartı esaretiyle uğraşanlar...

Ya da Türk Lirası'nın dolar karşısında hızla değer kaybetmesi, enflasyon ve düşen alım gücü ile boğuşanlar...

Nereye gitsem aynı sohbet dönüyordu.

Hava sıcaklıklarının mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi ülke genelinde farklı manzaralara neden olurken, Bursa'da da hafta sonu durum farklı değildi.

Vatandaşlar sıcak havayı görünce sahile veya parka akın ettiler, sokakta banklar doldu taştı.

Türk Lirası'nın her geçen gün değer kaybettiği ve ekonomik krizin artık tavan yaptığı günlerden geçiyoruz.

"Ekonomi kötüleşiyor bu bariz bir gerçek" dedi vatandaşın biri...

"Evet, büyük sıkıntılar var ama hiç sorun yokmuş gibi insanlar deli gibi harcamaya da devam ediyor. Tasarruf edeyim, aman dikkat edeyim, aman harcamayım diyen neredeyse yok" diyerek ekledi bankta oturanlardan biri daha...

"25 yıldır çalışıyorum ev ya da araba dahi alamadım" ekledi başka biri...

Hatta çoğu kişi bırakın araba almayı, oturdukları evlerin kiralarını, faturalarını, temel ihtiyaçlarını kredi ve kredi kartı borçlarını ödeyemez duruma gelmiş.

"Neden kredi çektiniz?" diyerek sohbete dâhil oldum.

"Emekli maaşı yetmeyince yaşayabilmek için krediye sığındım" dedi.

"Ödeyebiliyor musunuz?" dedim.

"Zaten krediyi ödeyemediğim için takipteyim. Bankalar arıyor, borcunuzu yapılandıralım diyorlar. Yapılandırdığım borcuda ödeyemeyeceğim. Kredi borcumda, kredi kartı borcumda var"  dedi.

Dahası var...

Faturaları ödeyebilmek ve hatta çocuklarını okutabilmek için kredi çeken de vardı.

Kredi esareti!

Durum o ki, bireysel kredi veya bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı günden güne artıyor.

Bir yandan düşen alım gücü diğer taraftan her geçen gün artan fiyatlar çok kişinin geliri yetmediği için kredi kartına sarılıyor ya da borcu borçla kapatmak zorunda kalıyor.

"Ekmek teknemi kapatmak zorunda kaldım, milyonlarca borcum var. Temel ihtiyaç giderleri için borca battım. Eğitim giderleri çok fazla, çocuklarımı okutamama noktasına geldim. Evimiz kira ve 3500 lira kira ödemekte zorlanıyoruz. Şuanda bankalara olan borçları da ödeyemiyoruz. 1 sene içerisinde kara listeye geçtim."

Görünen o ki; bu borçlar araba ya da ev gibi büyük alımlar için değil, temel ihtiyaç giderleri için alınıyor.

Ancak sıra ödemek için geldiğinde cüzdandan borç çıkıyor!

Zaten aksi halde bu borç hiç olmazdı dedirtiyor!

"Kredi borcu var, geçinemiyoruz diye çektik" diyeni mi ararsın, "kira, eğitim, su, elektrik, doğalgaz, gıda vs. sıkışıyoruz" diyeni mi?

"Gidiyorsun markete ya da pazara iki poşet 300 TL ile dolmuyor bile..."

"Bazen markete gideyim mi, gitmeyim mi? diye tereddüt ediyorum" diyor bir başkası...

Kısaca hafta sonu rakamlar arasında umudunu kaybetmiş insanlara bir kez daha birebir tanık oldum.

Hele ki biri cüzdanını açarak borçlu kâğıt parçalarını gösterince...

Bugün sizi rakamlara boğmadan dikkatinizi başka bir konuya çekmek istedim.

Türkiye Bankalar Birliği verilerine göz attığımızda,

Bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı 2022 yılı Ocak-Ekim döneminde 775 bin kişi, bireysel kredi borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı ise aynı dönemde 884 bin kişi...

Bireysel kredi veya bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı aynı dönemde 1.317 bin kişi...

Birleşik Kamu-İş'e göre, temel gıda fiyatlarında yaşanan yüksek oranlı artışlar dört kişilik bir ailenin açlık sınırını ocak ayında 9 bin 796 liraya kadar çıkarırken, yoksulluk sınırı da 26 bin 994 liraya ulaştı.

Açlık sınırı ocakta bir önceki aya göre 737 lira artarken, gıda dışındaki ihtiyaçlar için yapılması gereken harcama 133 lira artarak 17 bin 198 liraya yükseldi. Ocakta yoksulluk sınırı önceki aya göre da 870 lira arttı. Bir yıl öncesine göre ise açlık sınırı 4 bin 872 lira, gıda dışındaki ihtiyaçlar için yapılması gereken harcama ise 7 bin 109 lira arttı. Yoksulluk sınırı son bir yılda toplam 11 bin 981 liralık artış gösterdi.

Harcama eğilimleri değişirken, bakalım yüksek enflasyon girdabından nasıl kurtulacağız?

Öte taraftan finansal sisteme katılımın yükselmesiyle banka ve kredi kartı sahipliği her yıl artarken, nakit kullanımı azalıyor ve kartlı ödeme alışkanlığı giderek güçleniyor.

Türkiye'de 2021'de kartlı ödemelerin toplam hane halkı harcamaları içindeki payı yüzde 40 iken, 2022'de yüzde 42 seviyesine ulaştı. Türkiye ortalaması olan yüzde 42 oranı yüzde 44 seviyesindeki Avrupa ortalamasına her geçen gün yaklaşıyor.

'Türkiye'de Kartlı Ödemeler 2022' araştırması 2022 sonu itibarıyla Türkiye'deki toplam banka ve kredi kartı adedinin yüzde 17'lik artışla 340 milyon adede yükseldiğini (99 milyon kredi kartı, 241 milyon banka kartı) gösteriyor. Kartlarla yapılan alışveriş harcamalarının 3 trilyon 708 milyar TL'ye ulaştığı, bu hacim içinde kredi kartı ile yapılan harcamaların da 2 trilyon 954 milyar TL olduğu görülüyor. Bu toplam harcama rakamı aynı zamanda 2021'e göre yüzde 116 artışı da ifade ediyor.