Uzun süre kontrol altına alınamayan diyabet, damarları ve sinirleri etkileyerek özellikle ayaklarda ciddi sorunlara yol açar. Bu durum, "diyabetik ayak" olarak adlandırılır. Peki diyabet ayak neden bu kadar tehlikeli?
SEMA ÜSTÜNTAŞ / BURSADA BUGÜN
Diyabetik ayak nedeniyle her yıl dünya genelinde yaklaşık 1 milyon uzuv kaybı oluşmaktadır. İşte diyabet ayak hakkında her şey...
Diyabet ayak hakkında Bursada Bugün'e konuşan Bursa NEV Esentepe Hastanesi'nden Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü'nden Op. Dr. Bekir Bangin Candan, "Bir çivi bir nalı, nal bir atı, at bir komutanı komutan bir orduyu, ordu da koca bir ülkeyi kurtarır." çoğu kaynakta Cengiz Han'a atfedilen bu atasözüne birde şeker hastaları için tersten bakalım. Ayakkabısını çırpmadan giyen bir şeker hastası, içindeki küçük taş parçasını fark etmedi, duyu kaybı da olduğu için, ayağında küçük bir yara açıldı, e tabi cildi kuru olduğu için bu yara hızlıca ilerledi, şeker hastalarının enfeksiyonlarla vücudu mücadele edemediği için yara mikrop kapmaya başladı beraberinde damar problemleri de olduğu için ciddi bir uzuv kaybı riski ve hatta hayatı tehlike riski oluştu. Bir taş bir ayakkabının içine kaçar, sadece ayakkabıyı çırpıp giyme eğitimi ile bile bir insan hayatı kurtulabilir" dedi:
"AYAKLARDA CİDDİ SORUNLARA YOL AÇAR"
Diyabet, yani şeker hastalığının, yalnızca kan şekeriyle ilgili bir problem olmadığını söyleyen Candan, "Uzun süre kontrol altına alınamayan diyabet, damarları ve sinirleri etkileyerek özellikle ayaklarda ciddi sorunlara yol açar. Bu durum, "diyabetik ayak" olarak adlandırılır. Diyabetik ayaknedeniyle her yıl dünya genelinde yaklaşık 1 milyon uzuv kaybı oluşmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre her 30 saniyede bir kişi diyabetin yol açtığı komplikasyonlar nedeniyle ayağını kaybetmektedir. Ülkemizde ise her yıl yaklaşık 10.000 kişi, diyabete bağlı nedenlerle uzuv kaybı yaşamaktadır. Diyabetik Ayak sadece bir sağlık sorunu değil, aynı zamanda büyük bir toplumsal yüktür. Ve belkide en önemlisi diyabetik ampütasyonların (uzuv kayıplarının) %80'i önlenebilir nitelikte kabul edilir.
Peki ya diyabetik yara nasıl oluşuyor?
Bu konuda iki ana mekanizma suçlanıyor:
1-Sinir hasarı (nöropati): Ayakta his kaybı olur, hasta ağrıyı, sıcaklığı ya da basıncı algılayamaz. Bu nedenle ayakkabının içindeki yabancı cisimler fark edilmez, uzun süre basınca maruz kalan bölgelerde ise yara oluşur.
2-Damar tıkanıklığı (iskemi): Damar daralması nedeniyle dokuya yeterli oksijen gitmez, yara iyileşemez. Bu da enfeksiyon riskini artırır. Buna bir de bağışıklık sisteminin zayıflığı, kuru ve çatlayan cilt, gibi problemler de eklenince diyabetik ayak ortaya çıkmaktadır. Bir çivi bir orduyu kurtarır demiştik ya basit bir eğitim ile bu hastlar için neler yapılabilir bir bakalım.
Kendi kendinize her gün uygulayabileceğiniz basit bir testle ayak sağlığınızı değerlendirebilirsiniz.
1. Gözle, ayna yardımıyla kontrol:
Ayağınızda kızarıklık, yara, çatlak, su toplaması veya nasır var mı? Parmak aralarına ve ayak tabanına mutlaka bakın.
2. Isı farkı: İki ayağınız arasında sıcaklık farkı hissediyor musunuz?
3. Duyusal test: Ayağınızın altına bir pamuk veya kalem ucu değdirin. Aynı hissi alıyor musunuz?
Birde son olarak 12 madde de hastanın şeker hastalarında ayak bakımını özetleyelim;
1-Ayaklarınızı her gün kontrol edin; Mutlaka hasta kendi gözüyle, şayet gözleri iyi görmüyorsa bir yakını ve hatta ayna yardımıyla sık sık ayakların her yönüne bakmalıdır. Görmek, tespit etmek tedavinin yarısıdır.
2-Ayaklarınızı ılık suyla yıkayıp temizleyin. Suyun sıcaklığını yine bir hasta yakını kontrol etmelidir ve sonrasında mutlaka iyice kurulamak gerekir.
3-Ayak kremi kullanın. Bu çatlakları özleyecektir.
4-Ayak tırnaklarını düz olarak kesin. Asla kenarlarını kesmeyin.
5-Nasırlı deriyi kazımaya çalışmayın.
6-Nemi emen pamuksu rahat çoraplar giyin. Ve daima kuru olmasına dikkat edin.
7-Ayaklarınızı kuru ve sıcak tutun. Çorap ve ayakkabı seçimi de buna göre yapılmalıdır. Ayakkabı seçimi için ortopedist görüşü alınmalıdır.
8-Mutlaka ayakkabınızı giymeden önce içersin kontrol edin, çırpın.
9-Asla çıplak ayak yürümeyin.
10-Sigarayı bırakın.
11-Kan şekerinizi kontrol altında tutun.
12-Ve her zaman en ufak bir durumda doktorunuza başvurun. Diyabetik ayak önlenebilir bir sağlık sorunudur yeterki hasta bu konuyu ciddiye alsın.
Son olarak Bu konuda biraz da teknolojik yeniliklerden bahsetmek isterim;
- Akıllı tabanlıklar: Adım sayma, basınç tespiti ve sıcaklık farkı ölçümü yaparak diyabetik ülser riskini önceden haber veriyor.
- Isı sensörlü çoraplar: Ayakta sıcaklık artışı varsa uyarı veriyor, bu da enfeksiyonun erken işareti olabilir.
- 3D yazıcıyla kişiye özel tabanlıklar: Ayağın her noktasına uygun destekle yürüyüş kalitesini artırıyor.
Diyabetik ayak önlenebilir bir sağlık sorunudur yeter ki hasta bu konuyu ciddiye alsın."
Sağlık, 2025.05.02 11:34