Gemi çarpan yalıdaki zararı kimin karşılayacağı belli oldu

Kaza ile ilgili son durum şu: Yalının sahipleri, zararın karşılanması için, gemi üzerine 50 milyon dolarlık haciz koydurdu. Ahırkapı açıklarında tutulan geminin hareket etmesine de izin verilmiyor.

Dikkat ettim de kazayı konuşuyoruz ama yalıda meydana gelen ve 40-50 milyon dolar olduğu tahmin edilen zararı kimin, nasıl karşılayacağından kimse bahsetmiyor. Gemi kaptanının böyle bir zararı cebinden ödeyemeyeceği kesin. Bazı çevreler ise, 'geminin sahibi hangi şirketse, o öder' diye, yorumlarda bulunuyor. Ben size işin aslını anlatayım.

ŞİRKETİN İLGİNÇ HİKÂYESİ

İstanbul Boğazı'na giren ya da kıyılarımıza ve limanlarımıza yanaşan her gemi, nereden geldiğini, hangi yükü taşıdığını, nereye gittiğini, geminin özelliklerini rapor ediyor. Bir şeyin daha raporunu veriyor; o da P&I sigortasını. Yani, 'ben, P&I sigortası ile sigortalıyım' diyor. Kaldı ki, 300 groston üzeri tüm gemiler bu sigortayı yaptırmak zorunda. Sigorta yoksa hangi limandan olursa olsun hareket edemiyor, sularda seyredemiyor, hiçbir limana da yanaşamıyor. Dünya denizcilik kuralı, P&I sigortasını zorunlu kılıyor.

Peki, nedir, P&I sigortası. İngilizce Protecting (koruma) ve Indemnity (tazminat) kelimelerinin baş harflerinden oluşan P&I; gemilerin, sefer sırasında çevreye, karada ve denizde başkalarının mallarına vereceği maddi zarara, başka gemilere verilecek maddi zarara, hatta üçüncü kişilere verilecek bedeni zararlara karşı yaptırılan zorunlu bir sigorta. Herhangi bir gemi, sefer sırasında çevreye ya da İstanbul Boğazı'nda yaşanan olaydaki gibi mala zarar verirse, devreye P&I sigortası giriyor ve zararı bu sigortayı yapan sigorta şirketi karşılıyor.

1 MİLYAR DOLARA SİGORTALI

Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı'na çarpan Malta bayraklı Vitaspirit gemisinin P&I sigortacısı ise İngiltere merkezli UK P&I Club. Şirket, dünyanın ikinci büyük gemi sigortaları yapan sigorta şirketi ve hissedarları da dünyanın büyük armatörleri. Armatörler, gemilerini sigorta ettirmek için bir araya gelip, UK P&I Club adı altında bir sigorta şirketi kurmuşlar. Şirketin yönetimini ise Thomas Miller isimli bir işletme firması yürütüyor. İşte, yalıya çarpan geminin sigortacısı da bu şirket.

Vitaspirit'in, P&I sigortasının teminatı ise 1 milyar dolar. Yani geminin; cana, mala ve çevreye vereceği zararlara karşı 1 milyar dolarlık sigortası bulunuyor. Bu da şu anlama geliyor; kaza sonucu Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı'nda oluşan tüm zararı İngiliz sigorta şirketi UK P&I Club karşılayacak.

Bu yazıyı yazarken biraz araştırma yaptım ve bundan sonraki süreci Türk P&I Genel Müdürü Ufuk Teker ile konuştum. Öğrendiğime göre, UK P&I Club, kazanın araştırılması için Türk bir şirketi devreye sokmuş, hasarı tespit edecek eksperler belirlenmiş, ayrıca yine UK P&I Club, bir hukuk firması ile de anlaşmış. 50 milyon dolarlık haciz koyularak, hareket etmesine izin verilmeyen gemi için UK P&I Club devreye girecek; 50 milyon dolarlık teminatı ödeyerek, geminin sefere devam etmesini sağlayacak. Sonrasında ise hasar tespit işlemleri bittikten sonra yalı sahiplerine hasar ödenecek. İşin uzmanı sigortacılara sordum, 'hasarın boyutu nedir?' diye; sigorta şirketinin 20-30 milyon dolar ödeyeceğini söylediler. Yalı sahipleri ile hasarın miktarı konusunda uzlaşma sağlanmaması halinde de konu hukuka yansıyacak.